بعد از آن که سپاه حضرت علی (ع) در اثر دسیسه‌های عمر و عاص در

صفین دست از جنگ کشیده و حضرت امیرالمؤمنین (ع)را مجبور به پذیرش

حکمیت کردند، درست همان زمان که اشعث ­بن­ قیس قرارنامه تحکیم را

برای گروه‌های مختلف سپاه می‌خواند، گروهی از سپاهیان، در برابر او

فریاد زدند: «لاحکم إلا الله». و گفتند: «حکمیت تنها سزاوار خداوند است».

سؤال آنان این بود:‌ تکلیف کشتگان ما چیست؟ خداوند تکلیف معاویه را

روشن کرده و حکم خدا چیزی جز سرکوب سپاه شام نیست.

   آن‌ها از امام خواستند تا با رها کردن مسأله حکمیت که به پندار آنان

منجر به کفر شده،توبه کند.امام با استناد به آیۀ «اوفوا بالعقود» فرمودند:

چاره‌ای جز صبر تا پایان مدت قرارنامه نیست. می‌بینید که بیشتر این

جمعیت، موافق با جنگ نیست.

  در راه بازگشت از صفین، مردم به دو گروه تقسیم شده گروهی مخالف

حکمیت و گروهی موافق آن بودند. تا این‌که در نزدیکی کوفه، کم‌کم‌

جماعتی از سپاه جدا شده و به منطقه "حروراء" رفتند.

  اینان در کوفه نزد امام آمدند و از آن حضرت خواستند تا "ابوموسی" را

برا ی حکمیت نفرستد. امام فرمود:

 ما چیزی را که پذیرفته‌ایم نقض نمی‌کنیم.من از آغاز با این حکمیت مخالف

بودم، و به اجبار مردم به آن تن دادم، و در اصل ما حکمیت قرآن را

پذیرفته‌ایم نه حکمیت رجال را.

  اعتراضات خوارج که شش ماه ادامه داشت، سبب شد تا امام "عبدالله­ بن­

عباس" و "صعصعة­ بن­ صوحان" را برای گفتگو نزد آن‌ها بفرستد. آنان

تسلیم خواسته این دو نفر برای بازگشتن به جماعت نشدند زیرا که

پذیرفتن حکمیت را کفر تلقی می‌کردند و بدین ترتیب از امام می‌خواستند

تا بر کفر خود شهادت داده و از آن توبه کند، به هر حال صحبت‌های مکرر

امام و اصحاب، نتوانست خوارج را، بازگرداند.

  خوارج در شوال سال 37 در منزل "زید­ بن ­حصین"، با انتخاب "عبدالله­ بن

­وهب راسبی" به رهبری خود، وضعیت سیاسی و نظامی خود را سامان

بخشیدند. پس از حکمیت، آنها با ترک کوفه، به مدائن رفته و از آنجا هم

فکران بصری خود را نیز به سوی خود دعوت کردند. برخی از آنها مدائن را

به دلیل وجود شیعیان امام امیرالمؤمنین (ع) صلاح ندانسته و نهروان را

برگزیدند. پس از اعلام نتیجه حکمیت، امام ­امیرالمؤمنین (ع) مخالفت خود

را با نتیجه حکمیت اعلام کرده و از مردم خواستند تا برای جنگ با قاسطین

اجتماع کنند. امام به خوارج فرمود:‌ کار این دو حکم بر خلاف قرآن بوده و

من به سوی شام در حرکت هستم، شما نیز ما را همراهی کنید.

  آنها ضمن مخالفت با امام در مسیر خود به "عبدالله ­بن خباب" برخوردند.

و از او درباره علی سؤال کردند. او گفت:‌ علی، امیرالمؤمنین است. آنها

عبدالله و همسرش را که باردار بود به قتل رساندند. خوارج در طول راه به

هر کسی برمی‌خوردند، درباره حکمیت سؤال می‌کردند. اگر با آنها موافق

نبود او را می‌کشتند.این حرکت سبب شد تا امام تصمیم به مقابله با آن‌ها

بگیرد. آن حضرت در نامه‌ای خوارج را به بازگشت دعوت کرد. "عبدالله­ بن­

وهب"، در پاسخ امام، همان سخن پیشین خود را دربارۀ لزوم توبه آن

حضرت یادآور شد. "قیس ­بن ­سعد" و "ابو ایوب انصاری" از آنان خواستند

تا برای جنگ با معاویه به آنان بپیوندند. خوارج گفتند در صورتی حاضرند

که کسی چونان عمر آن‌ها را رهبری کند. زمانی که امام دریافت که اینان

تسلیم پذیر نیستند، سپاه چهارده هزار نفری خویش را در برابر خوارج

آراست. خوارج جنگ را آغاز کردند. آنها با سرعت بسیار زیادی مضمحل

شده و رهبرانشان کشته شدند.از سپاه امام،کمتر از ده نفر کشته شدند. 

تاریخ: شنبه 11 آذر 1393برچسب:,

سلمان نزد عموم ياران پيامبر موقعيت بسيار ممتاز و احترام فوق

العاده اى داشت، مثلا در دوران خلافت عمر به عزم زيارت به مدينه

آمد، عمر رفتارى كرد كه هرگز چنين كارى از او سابقه نداشت،

عمر اطرافيان خود را جمع كرد و گفت: زودتر آماده شويد به

استقبال سلمان برويم و سپس به اتفاق ياران خود در كنار مدينه

به استقبال سلمان شتافت!

سلمان فارسی از شخصيت‌ هاى اسلامى بلندآوازه و از صحابه معروف

پيامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) است. وى با اين كه ايرانى ‌نژاد بود در

ميان عرب‌ ها و مسلمانان حجاز كه غالباً عرب‌ نژاد بودند به مقامى رفيع و

مرتبه‌ اى بلند دست يافت. در سال اول هجرى هنگامى كه پيامبر اكرم

(صلی الله علیه و آله) ميان هر دو نفر از مسلمانان مهاجر و انصار پيمان

برادرى برقرار نمود، ميان سلمان و ابودردا (عويمر بن زيد) نيز عقد اخوت

بست و در اين ماجرا به سلمان فرمود: يا سلمان أنت منا أهل البيت و قد

آتاك الله العلم الاوّل والآخر والكتاب الاوّل والكتاب الآخر؛ اى سلمان، تو از

اهل بيت ما هستى و خداى سبحان به تو دانش نخستين و واپسين را

عنايت كرده است و كتاب اول (نخستين كتابى كه بر پيامبران الهى نازل

شده بود) و كتاب آخر (قرآن مجيد) را به تو آموخته است.[۱]

داستان زندگی سلمان از زبان خودش

پدرم ملكى داشت،روزى من را به آن جا فرستاد. از خانه بيرون آمدم در راه

گذارم به معبد نصارى افتاد، از داخل معبد صداى خواندن دعا و نماز به

گوشم رسيد، داخل شدم تا ببينم چه می‌‌كنند، دعا و نماز آنها، مرا تحت

تأثير قرار داد، با خود گفتم:اين دين بهتر از دينى است كه ما داريم تا غروب

آفتاب همان جا ماندم و به ملك پدر و نزد او برنگشتم تا اين كه كسى را به

دنبال من فرستاد. وقتى كه وضع و دين نصارى مرا تحت تأثير قرار داد از

مركز دين آنها پرسيدم گفتند: در شام است.

موقعى كه نزد پدرم برگشتم به او گفتم: گذار من به مردمی‌‌ افتاد كه در

كنيسه خود نماز می‌‌خواندند، از نماز آنها خيلى خوشم آمد، فكر كردم دين

آنها بهتر از دين ما است، پدرم خيلى با من بحث و جدل كرد، من نيز با او

مشاجره كردم، پدرم من را زندانى ساخت و زنجير بر پاهاى من بست!

به نصارى پيام فرستادم كه من دين آنها را اختيار كرده ام و درخواست

كردم وقتى كه قافله اى از شام بر آنها وارد می‌‌شود، پيش از آن كه به

شام برگردند، مرا خبر كنند تا همراه قافله به شام بروم. آنها نيز چنين

كردند، زنجير را پاره كردم و از زندان گريخته با آن ها به شام رفتم، آنجا

پرسيدم عالم بزرگ شما كيست؟

گفتند: اسقف رئيس كنيسه است، نزد او رفتم و داستان خود را براى او

تعريف كردم و نزد او ماندگار شدم، در اين مدت خدمت می‌‌كردم، نماز

می‌‌خواندم و درس می‌‌آموختم، اين اسقف در دين خود مرد بدى بود چون

صدقه ها را از مردم جمع آورى می‌‌كرد تا در ميان مستحقان تقسيم كند

ولى آن را براى خود می‌‌اندوخت و ذخيره می‌‌كرد.

او بعد از مدتى از دنيا رفت. ديگرى را جانشين او قرار دادند، من در دين آنها

كسى را نديدم كه به امور آخرت راغب تر و به دنيا بى اعتناتر و در عبادت

كوشاتر از او باشد.

آنچنان محبتى نسبت به او پيدا كردم كه فكر نمی‌‌كنم پيش از آن، كسى را

آن اندازه دوست داشته باشم، وقتى كه مرگ او فرا رسيد، گفتم: چنان كه

می‌‌بينى پيك اجل فرا رسيده، چه دستورى به من می‌‌دهى و به التزام

خدمت چه كسى وصيت می‌‌كنى؟ گفت: پسرك من، كسى را مثل خودم

سراغ ندارم مگر مردى كه در موصل هست. وقتى او از دنیا رفت نزد مرد

موصلى رفتم و جريان را به او گفتم و مدتى نزد او ماندم.

بعد از مدتى مرگ او نيز دريافت. از آينده خود سؤال كردم، من را به عابدى

كه در «نصيبين» بود. راهنمائى كرد نزد او رفتم و جريان خود را به او گفتم

و سپس مدتى نزد او ماندم. زمانى كه اجل او نيز فرا رسيد، از آينده خود

سؤال كردم.

گفت: بعد از من حق با مردى است كه در «عموريه» (يكى از نقاط روم)

اقامت دارد نزد او سفر كردم و همان جا ماندم و براى امرار معاش خود،

چند تا گاو و گوسفند دست و پا كردم. بعد از مدتى اجل او نيز فرا رسيد، به

او گفتم: من را به التزام خدمت چه كسى وصيت می‌‌كنى؟

 

گفت:پسرك من، كسى را سراغ ندارم كه عينا مثل ما باشد تا به تو معرفى

كنم ولى تو در عصرى زندگى می‌‌كنى كه نزديك است پيامبرى مبعوث

شود كه آئين او بر اساس آئين حق حضرت ابراهیم استوار است و به

سرزمينى كه داراى نخلستان و بين دو حره [۲] واقع شده است، هجرت

می‌‌كند.

اگر توانستى خود را به او برسانى غفلت نكن، او داراى علائم و نشانه

هائى است كه پنهان نمی‌‌ماند: او صدقه نمی‌‌خورد ولى هديه را قبول

می‌‌كند، ميان دو كتف او نشانه نبوت نقش بسته است، اگر او را ببينى

حتما می‌‌شناسى.

روزى قافله اى می‌‌گذشت، از وطنشان سؤال كردم، فهميدم كه آنان از

مردمان جزيرة العرب هستند به آنها گفتم: اين گاوها و گوسفندهاى خود را

به شما می‌‌دهم در برابر اين كه من را همراه خود به وطنتان ببريد، گفتند:

قبول كرديم.

من را همراه خود بردند تا به وادى القرى رسيديم در آنجا بود كه به من ظلم

كردند و مرا به يك نفر يهودى فروختند! در آنجا درختان خرماى فراوان ديدم،

گمان كردم همان شهرى است كه براى من تعريف كرده اند، همان جائى

كه بزودى شهر هجرت پيامبرى خواهد شد كه جهان در انتظار ظهور او بود

ولى افسوس اين، آن نبود!

نزد شخصى كه من را خريده بود، ماندم تا اين كه روزى يك نفر از يهود

بنى قريظه نزد وى آمد و مرا خريد و با خود بيرون برد تا وارد شهر مدينه

شديم به محض اين كه مدينه را ديدم، يقين كردم همان شهرى است كه

صفات آن را براى من تعريف كرده اند، نزد آن شخص ماندم در باغ خرمائى

كه وى در زمين بنى قريظه داشت كار می‌‌كردم تا آن كه خدا پيامبر را

برانگيخت و پيامبر سالها پس از بعثت، به مدينه هجرت نمود و در قبا در

ميان طايفه «بنى عمرو بن عوف» فرود آمد.

من روزى بالاى درخت خرما بودم، مالك من زير درخت نشسته بود. ناگهان

يكى از عموزادگان وى از يهود، نزد او آمد و با او به گفتگو پرداخت و گفت:

خدا قبيله بنى قيله را بكشد. در قبا براى مردى كه تازه از مكه آمده، سر

و دست می‌‌شكنند. گمان می‌‌كنند او پيامبر است!

همين كه او نخستين جمله را گفت، چنان لرزه بر اندامم افتاد كه از شدت

آن درخت خرما به حركت درآمد، به طورى كه نزديك بود بر سر مالك خود

بيفتم! به سرعت پائين آمده گفتم: چه گفتى؟ چه خبر است؟! صاحبم

دست ها را بلند كرده مشت محكمی ‌‌به من فرو كوفت و گفت: اين حرفها

به تو چه مربوط است؟ تو دنبال كارت برو!

سركار خود برگشتم، چون شب شد هر چه پيش خود داشتم جمع كردم و

راه قبا را در پيش گرفتم، در آنجا بود كه خدمت پيامبر رسيدم و وقتى داخل

شدم ديدم چند نفر از يارانش همراه او هستند، گفتم: شما لابد غريبه و از

وطن دور هستيد و احتياج به طعام و غذا داريد،من مقدارى غذا همراه دارم

نذر كرده ام آن را صدقه بدهم، چون محل اقامت شما را شنيدم شما را از

همه كس نسبت به آن سزاوارتر ديدم لذا آن را پيش شما آورده ام، بعد

خوراكى را كه همراه داشتم زمين گذاشتم.

پيامبر به اصحاب خود گفت: بخوريد به نام خدا ولى خودش خوددارى كرد و

اصلا دست به سوى آن دراز نكرد.با خود گفتم اين يكى او صدقه نمی‌‌خورد!

آن روز برگشتم، فردا دوباره نزد پيامبر رفتم و مقدارى غذا بردم به او گفتم:

ديروز ديدم از صدقه نخوردى، نزد من مقدارى خوراك بود، دوست داشتم تو

را بوسيله اهداء آن احترامی‌‌ كرده باشم. اين را گفتم و غذا را در برابرش

نهادم به اصحاب خود گفت: بخوريد به نام خدا و خودش نيز با آنها ميل

فرمود، با خود گفتم: اين دومی ‌‌او هديه می‌‌خورد!

آن روز نيز برگشتم و مدتى نتوانستم به ملاقات او بروم پس از چندى باز

رفتم، او را در بقيع يافتم كه دنبال جنازه اى آمده بود و اصحاب همراهش

بودند،دو عبا همراه داشت يكى را پوشيده و ديگرى را به شانه انداخته بود

سلام كردم و پشت سرش قرار گرفتم تا قسمت بالاى پشتش را ببينم،

فهميد مقصود من چيست. عبا را از پشت خود بلند كرد، ديدم علامت و مهر

نبوت، چنان كه آن شخص براى من توصيف كرده بود، ميان دو كتفش

پيداست خود را به قدمهايش انداختم بر پاهايش بوسه زدم و گريه كردم،

من را نزد خود فراخواند، در محضرش نشستم و ماجراى خود را چنان كه

اكنون براى شما نقل می‌‌كنم از اول تا آخر حكايت كردم. بعد، اسلام اختيار

كردم ولى بردگى ميان من و شركت در جنگ بدر و غزوه احد مانع شد.

روزى پيامبر فرمود: با صاحب خود مكاتبه كن تا تو را آزاد كند.[۳]با صاحبم

مكاتبه كردم،پيامبر به مسلمانان امر فرمود تا من را در پرداخت قيمتم يارى

كنند،در پرتو عنايت خدا آزاد گرديدم و به عنوان يك نفر مسلمان آزاد زندگى

كردم و در جنگ خندق و ساير جنگهاى اسلامی‌‌ شركت نمودم.[۴]

 

نقش سلمان در جنگ خندق

در سال پنجم هجرت عده اى از سران يهود به منظور دسته بندى و عقد

اتحاد ميان عموم مشركين و تمام قبايل و دسته ها، بر ضد پيامبر اسلام و

مسلمانان به مكه رفتند تا از آنها پيمان بگيرند كه همگى در جنگ مهمی‌‌

شركت جويند كه ريشه دين جديد را بركنند و يهود را يارى كنند و همگى

صف واحدى تشكيل دهند تا اساس آن دين را براندازند.

نقشه خائنانه جنگ چنين طرح شد كه سپاه قريش و قبيله غطفان، مدينه،

پايتخت حكومت اسلامی ‌‌را از خارج مورد حمله و ضربت تهاجمی‌‌قرار دهند

و در همان حال قبيله بنى قريظه كه در مدينه سكونت داشتند، از داخل

مدينه و از پشت سر صفوف مسلمانان، حمله را شروع كنند و به اين ترتيب

مسلمانان را در ميان دو سنگ آسياى جنگ قرار داده كاملا خرد كنند و چنان

بلائى بر سر مسلمانان آوردند كه هرگز فراموش نكنند.

در چنین موقعیتی سلمان به تبع آنچه در وطن خود ايران، از وسائل و

نقشه هاى جنگى ديده بود و از آنها اطلاع داشت، طرحى خدمت پيامبر

عرضه داشت كه در هيچ يك از جنگ هاى عرب سابقه نداشت و مردم عرب

اصولا تا آن روز كوچكترين آشنائى با آن طرح نداشتند. پيشنهاد او اين بود

كه: خندقى كنده شود كه تمام منطقه باز و بلا مانعى را كه در اطراف

مدينه است، حفظ كند.

این طرح مورد اتقبال پیامبر واقع شد و نتیجه پیروزی سپاه اسلام را به

دنبال داشت.

 

واقعه سنگ در مسیر حفر خندق

 

در ايام حفر خندق، سلمان در ميان مسلمانان كه همگى مشغول كندن

خندق و تلاش و كوشش بودند، در محل مأموريت خود قرار می‌‌گرفت.

پيامبر نيز هماهنگ با ساير مسلمانان ضربات كلنگ را بر زمين وارد می‌‌آورد

روزى در قسمتى كه سلمان با گروه خود كار می‌‌كرد، كلنگ ها بر سنگ

سياه رنگ بسيار سختى برخورد.

 

سلمان مردى قوى بنيه و داراى بازوان نيرومند بود به طورى كه يك ضربت

بازوى پر قدرت او سختترين سنگها را می‌‌شكافت و ريزه هاى آن را به

اطراف پراكنده می‌‌ساخت ولى وقتى كلنگ او به اين سنگ رسيد در برابر

آن عاجز ماند. به ياران خود گفت: كار اين سنگ بر عهده همگى شماست

ولى بزودى ناتوانى آنها نيز آشكار گشت.

 

سلمان نزد پيامبر رفت و اجازه خواست براى رهائى از مشكل كندن آن

سنگ سخت و استوار، مسير خندق را تغيير دهند. پيامبر به اتفاق سلمان

آمد تا آن زمين و سنگ را شخصا مشاهده نمايد وقتى ملاحظه كرد، كلنگى

طلبيد و به ياران خود فرمود كمی‌‌ دورتر بروند تا ريزه هاى سنگ به آنها

اصابت نكند.

 

آنگاه نام خدا را بر زبان جارى ساخت و هر دو دست را كه دسته كلنگ را

محكم گرفته بود،با اراده آهنين بلند كرده چنان بر سنگ فرود آورد كه سنگ

شكافته شد از شكاف بزرگ آن برق و شعله بلندى به هوا برخاست!

 

سلمان می‌‌گويد: من شخصا آن شعله را ديدم كه اطراف مدينه را روشن

ساخت، پيامبر صدا زد: الله اكبر! كليدهاى سرزمين ايران به من داده شد،

كاخ هاى حيره و مدائن كسرى بر من روشن گرديد، بى شك امت من بر آن

ممالك غلبه خواهند كرد بعد كلنگ را بلند نمود و ضربت دوم را فرود آورد،

عين همان پديده تكرار شد. از سنگ شكافته شده، برقى جهيد و شعله

هاى نورانى به هوا برخاست و پيامبر تهليل و تكبير بر زبان جارى ساخت و

گفت: الله اكبر! كليدهاى سرزمين روم به من عطا شد، اين شعله كاخهاى

آنجا را بر من روشن ساخت، بى شك امت من بر آن جا غلبه خواهند كرد.

 

سپس ضربت سوم را وارد ساخت، سنگ استوار و سرسخت تسليم شد و

در برابر نيش كلنگ پيامبر از جا تكان خورد و برق درخشان و خيره كننده اى

از خود ظاهر ساخت، پيامبر تكبير گفت. مسلمانان نيز با او هم صدا شدند

پيامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: هم اكنون كاخ هاى سوريه، صنعاء و

ساير كشورهاى روى زمين را كه بزودى پرچم اسلام در آسمان آنها به

اهتزاز در خواهد آمد، می‌‌بينم.مسلمانان با اعتقاد كامل فرياد برآوردند: اين،

وعده اى است كه خدا و پيامبر او داد بى شك خدا و پيامبر راست می‌‌گويند

 

سلمان پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه واله وسلم)

وى پس از رحلت پيامبر (صلی الله علیه و آله) به كوفه رفت و تا مدتی در

آن جا مقيم گرديد.

نقش سلمان در فتح مدائن

سلمان فارسي در فتح مداين نقش ویژه ای داشت.هنگامي که مسلمانان

وارد مداين شدند و قصرها را يک به يک مي‌گشودند، نگهبانان يکي از

قصرها در برابرشان مقاومت کردند. در اين کاخ سرداران چابک و نيرومندي

بودند که نمي‌خواستند به سادگي تسليم شوند.سلمان نزد ‌آنان رفت و به

زبان پارسي خطاب به ايشان گفت: انسان تا زماني با جان و مال خويش

مي‌جنگد که رهايي يابد؛ در حالي که براي شما نجاتي نمي‌بينم؛ زيرا

کسرا در مقابل ارتش اسلام عقب‌‌نشيني کرده و متواري شده است و بر

مقر حکومتش دست يافته‌اند؛ چنان‌‌که سربازي از او در مداين باقي نمانده

است. شايسته است با دست خود، خويشتن را به هلاک نيافکنيد و تسليم

شويد. آنان از اين سخن سلمان خشمگين شده، به سويش تيراندازي

کردند. آنگاه از او پرسيدند: تو که هستي؟! او ماجراي زندگي خويش و

چگونگي آشنايي با رسول اکرم(صلی الله علیه و آله)را برايشان بازگو کرد

و از کرامت‌هاي اخلاقي و فضايل آن حضرت سخن‌ها گفت. ايرانيان تسليم

گرديدند و دروازه‌هاي قصر را گشودند و از آن خارج شدند.

سلمان در ميان رزمندگان، افزون بر اين که به زهد و قناعت معروف بود، از

مرگ هراسي نداشت و در ميان صفوف مسلمانان، حضوري دليرانه داشت

و در برابر ايرانياني که در دفاع از هويت و بلادشان مبارز مي‌طلبيدند،سينه

سپر مي‌کرد و از ايشان دلهره‌اي نداشت. اين شهامتش از قلبي آکنده از

ايمان و پارسايي سرچشمه مي‌گرفت.

به نوشته برخي مورخان سلمان ضمن عمليات رزمي، سفير و مترجم

مسلمان نيز بود. هنگامي که مسلمانان سرزمين مداين را فتح کردند،

عده‌اي از ايرانيان در قصر ابيض پناه گرفتند. سلمان فارسي از آنان

خواست که از مردم «بَهرَسير»عبرت آموزند و ايشان را ميان سه امر مخير

گرداند: اسلام آورند؛ جزيه بدهند؛ به نبرد ادامه دهند. سرانجام بعد از

مذاکرات سلمان فارسي، پذيرفتند که جزيه دهند.

سلمان در نبرد مداين نقش تبليغاتي و ارشادي نيز داشت و در تشويق

سپاهيان و تقويت روحيه آنان، اهتمام مي‌ورزيد. هنگام عبور از دجله،

مسلمانان ترديد‌هايي داشتند، اما سلمان آنان را تشويق کرد که چگونه با

اسب از آب بگذرند و گفت: همان‌گونه که خشکي‌ها رام مسلمين است،

آب‌ها نيز تسليم خواهند بود و سوگند ياد کرد همان‌گونه که گروه گروه به

آب وارد مي‌شويد، از آن بيرون خواهيد آمد و نگران نباشيد.

سلمان فارسي و حذيفة بن يمان مأمور شدند تا سرزمين مناسبي را

برگزينند که با خلق و خو و شيوه زندگي اعراب سازگاري داشته باشد.

سرانجام در محرم سال 17 هجري و حدود يک سال و دو ماه پس از فتح

مداين، سرزميني که بعدها کوفه نام گرفت، انتخاب شد و سعد بن ابي‌‌

وقاص براي اسکان قواي نظامي و قبايل مهاجر در اين ناحيه تلاش کرد.

سلمان و امارت مدائن

سلمان فارسي با استناد به سخنان و نصوصي که از حضرت پيامبر ديده و

شنيده بود، بر اين اعتقاد بود که علي بن ابي‌طالب(علیه السلام) جانشين

راستين و بر حق رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) است. بنابراين همواره

از حکومت وقت انتقاد مي‌کرد؛ اما با اين وصف، حکومت مداين را پذيرفت؛

زيرا در اين مسئوليت خطير، رضاي پروردگار و صلاح بندگان خدا را مي‌ديد.

البته سلمان بي‌اذن امير مؤمنان(علیه السلام) اين مقام را نپذيرفت. هدف

خلفا اين بود که ولايتمداراني چون سلمان را با اعطاي اين مناصب،

خاموش کنند و مترصد آن بودند که وي مرتکب خطايي شود تا آن را

دستاوير حذفش قرار دهند؛ اما سلمان از اين آزمون سربلند بيرون آمد.

چون سلمان به حوالي مداين رسيد، مردم به استقبالش شتافتند و

خواستند که او را در کاخ سفيد مسکن دهند؛ اما او نپذيرفت و گفت: من در

ميان مردم و در محل رفت و آمد آنان (در بازار شهر) ساکن مي‌شوم تا در

دسترش همه باشم و هرگاه کسي شکايتي يا مشکلي دارد، بتواند به

آساني مرا ببيند. سلمان تنها از حاصل دست‌‌رنج خويش استفاده مي‌کرد

و پيش از اين‌‌که به فرمانداري مداين منصوب شود، از ليف خرما سبد

مي‌بافت و از اين راه زندگي مي‌گذراند. زماني هم که به امارت رسيد، در

بازار شهر دکاني اجاره کرد تا از نزديک شاهد مشکلات مردم باشد و گره

از مشکلاتشان بگشايد.

او تمام فقيران، کارگران و اهل حرفه‌ها و فنون را فراخواند و گفت: شما را

براي امر مهمي فراخوانده‌ام؛ بدانيد که اسلام تکاثر و جمع‌آوري افراطي

اموال را منع کرده است. اي صنعت‌گران! شما را دعوت کردم که بگويم من

از شما حمايت مي‌کنم و درب دکانم بر روي شما گشوده است. از اهل هر

حرفه و فني مي‌خواهم که نماينده‌اي براي خود برگزيند تا هر گاه

مسئله‌اي يا مظلمه‌اي پيش آمد، به بزرگ آن حرفه مراجعه کند. خداوند

دوست دارد که انسان از محصول تلاش خود بهره برد، ولي من تمام

دريافتي خود از بيت‌‌المال را که پنج‌‌هزار درهم است،به محرومان و بينوايان

مي‌دهم و خود سبد مي‌بافم و از ثمره کارم بهره‌برداري مي‌کنم. صداي

مردم از هر جانب بلند شد که اين روشي شگفت است! اي امير! اينها را

تاکنون نشنيده بوديم. سلمان گفت: اين اسلام راستين است.

وفات سلمان

سرانجام در سال 35 هجرى قمرى در آخر خلافت عثمان و به قولى در اول

سال 36 هجرى قمرى، بدرود حيات گفت.[۵] وى در مدائن وفات يافت و

حضرت على علیه‌السلام در عالم معنى و غيب، خود را به مدائن رسانيد و

او را غسل و كفن كرد و بر جنازه اش نماز خواند و در همان جا دفن نمود.

هم اكنون مرقد او زيارتگاه شيفتگان حقيقت و معرفت است.

فضائل سلمان

سلمان مدتى با ابودرداء در يك خانه زندگى می‌‌كرد، ابو درداء روزها روزه

می‌‌گرفت و شب ها شب زنده دارى می‌‌نمود، سلمان به اين طرز عبادت

افراطى او اعتراض می‌‌كرد.

روزى سلمان اصرار كرد او را از روزه منصرف سازد، البته روزه او مستحبى

بود، ابودرداء با لحن عتاب آميزى گفت: آيا تو من را از بجاآوردن روزه و نماز

در پيشگاه پروردگارم باز می‌‌دارى؟

سلمان جواب داد: بى شك چشمان تو حقى بر تو دارند، زن و فرزندان تو

نيز حقى بر گردن تو دارند، روزه بگير ولى گاهى هم افطار كن، نماز بخوان

به مقدار احتياج نيز به خواب و استراحت بپرداز.

اين جريان به گوش پيامبر رسيد، فرمود: سينه سلمان پر از علم است.

پيامبر مكرر، هوش سرشار، و علم او را می‌‌ستود، همچنان كه خوى و دين

وى را نيز مورد ستايش قرار می‌‌داد. روز خندق، انصار می‌‌گفتند: سلمان از

ماست. مهاجران می‌‌گفتند: نه، سلمان از ماست، پيامبر آنان را صدا زد و

فرمود: سلمان از ما اهلبيت است! راستى او به اين شرافت سزاوار بود.

على بن ابيطالب او را لقب لقمان حكيم داده بود. بعد از مرگش از على

درباره او سؤال كردند فرمود: او مردى بود از ما و دوستدار ما اهل بيت،

شما چگونه می‌‌توانيد مردى مثل لقمان حكيم پيدا كنيد؟ او مراتب علم را

دارا بود و كتب پيامبران گذشته را خوانده بود، راستى او درياى علم و

دانش بود.

سلمان نزد عموم ياران پيامبر موقعيت بسيار ممتاز و احترام فوق العاده اى

داشت، مثلا در دوران خلافت عمر به عزم زيارت به مدينه آمد، عمر رفتارى

كرد كه هرگز چنين كارى از او سابقه نداشت، عمر اطرافيان خود را جمع

كرد و گفت: زودتر آماده شويد به استقبال سلمان برويم و سپس به اتفاق

ياران خود در كنار مدينه به استقبال سلمان شتافت!

سلمان از روزى كه اسلام اختيار كرد و ايمان آورد، شخصيتى به تمام

معنى آزاده، مجاهد و عابد به شمار می‌‌رفت. او مقدارى از عمر خود را در

دوران خلافت ابوبكر مقدارى در دوران عمر و از آن پس در زمان عثمان

سپرى كرد و در ايام خلافت عثمان چشم از اين جهان فرو بست و به

جهان ابدى گشود.

 

پی‌نوشت:
این مطلب به نقل از سایت دانشنامه اسلامی می‌باشد.
[1] سيد تقى واردى، روز شمار تاريخ اسلام، جلد دوم (ماه صفر) به نقل از الرياض

النظرة (المحب الطبري)، ج 1، ص 197 و سير أعلام النبلاء (ذهبي)، ج 1، ص 142.
[2] حره عبارت از سرزمينى است كه سنگ هاى سياه و آتش فشانى از دوره هاى

ژئولوژى در آن پراكنده شده باشد و معادل آن در فارسى سنگستان است. اتفاقا موقعيت

شهر مدينه عينا از اين قرار است به اين معنى كه اطراف آن را سنگهاى سياه و پراكنده

كه از بقاياى ادوار گذشته زمين است فراگرفته است.
[3] مكاتبه عبارت است از اين كه برده با صاحب خود قرار داد ببندد كه: هر وقت قيمت

خود را به صاحبش بپردازد، آزاد گردد و از آن پس آزادانه كار كند تا مبلغ مورد توافق را

تأمين نمايد و چون اين قرارداد را می‌‌نوشتند، مكاتبه ناميده شده است.
[4] اين حديث كه با مختصر تصرف از سلمان فارسى نقل گرديد خود او آن را براى

ابن عباس حكايت كرده و ابن سعد در كتاب الطبقات الكبرى، ج4، ط بيروت نقل نموده

است.
[5] اسد الغابة فى معرفة الصحابه (ابن اثير)، ج 2، ص 328؛ رجال حول الرسول

(خالد محمد خالد)، ص 61

ادامه مطلب...

تاریخ: پنج شنبه 10 آذر 1393برچسب:,

شهید آیت الله سیدحسن مدرس، از بزرگ مردان تاریخ ایران زمین است.

او که حدود هفده سال، از 1289 تا 1307 نماینده مجلس بود، هیچ گاه از

راه انقلابى خویش پشیمان نشد و در طول این مدت، با جسارت و شجاعت

شگفت انگیز به مبارزه با استبداد و استعمار پرداخت و سرانجام جان خود

را نیز در این راه فدا کرد. انتخاب سال روز شهادت وى به عنوان روز مجلس

از سوى مجلس شوراى اسلامى، به ماندگارى نام و یاد او در خاطرها و

شناخت هر چه بیشتر این عالم انقلابى کمک خواهد کرد. در این مقاله،

به زندگى آن بزرگ مرد و نیز روز مجلس مى پردازیم.

آیت الله سیدحسن مدرس به اتفاق فرزندش ، عبدالباقی مدرس

 

آیت الله سیدحسن مدرس(ره)

به اتفاق عده ای از نمایندگان اقلیت دوره پنجم مجلس شورای ملی

 

زندگى نامه شهید آیت الله سید حسن مدرس (ره) مدرس

سیدحسن قمشه اى اسفه اى، مشهور به مدرس، در سال 1287 هجرى

قمرى برابر با 1249 خورشیدى، در خانواده اى از سادات طباطبایى ساکن

سرابه، از توابع زواره اردستان به دنیا آمد. پدرش، سید اسماعیل، زندگى

خود و خانواده اش را در کمال سادگى و قناعت اداره مى کرد.

میرعبدالباقى، پدربزرگ مدرس، مرد زاهد و عابدى بود که از سال ها

پیش در قُمشه (شهرضاى کنونى) سکونت داشت. مدرس به همراه پدر

ره سپار قمشه شد و مدت ده سال در آن شهر، مقدمات ادبیات عرب و

فارسى را فراگرفت. او شانزده سال بیشتر نداشت که براى ادامه تحصیل

به اصفهان رفت و حدود سیزده سال در آن شهر اقامت گزید. پس از آن،

راهى نجف اشرف شد و هفت سال در آن مکان مقدس به تحصیل علم

پرداخت. وى در دوره دوم مجلس شوراى ملى از طرف علماى نجف، به

عنوان یکى از پنج مجتهدى که قوانین مصوّب مجلس را براى مغایر نبودن

با موازین شرع نظارت مى کردند، برگزیده شد. او سرانجام جان خویش

را بر سر مخالفت با رضاخان پهلوى گذاشت و به درجه والاى شهادت

رسید.

 

نظر مدرس درباره مجلس

در دیدگاه مدرس، مجلس قانون گذارى به دلیل تشکیل شدن از نمایندگان

مردم کشور، به منزله عصاره ملت و مرکز ثقل مملکت است. وى مجلس

را رقم زننده امور ملت و تنها مرجع تصمیم گیرنده در مملکت مى دانست.

مدرس معتقد بود هیچ قانون، مصوّبه و امتیاز بدون نظر و تصویب مجلس،

قانونى نیست. وى در جلسه 25 اسفند 1302 در بیان مقام و منزلت

مجلس مى گوید: «این مجلس را به منزله تمام ایران مى دانم. مثل این

است که سى کُرور اهالى ایران در اینجا تشریف دارند».

 

دیدگاه امام خمینى رحمه الله درباره شهید مدرس

امام خمینى رحمه الله در مورد مدرس مى فرماید: «مرحوم مدرس که به

امر رضاخان ترور شد، از بیمارستان پیام داد به رضاخان بگویید من زنده

هستم. مدرس حالا هم زنده است. مردان تاریخ تا آخر زنده اند. ... یک

شخص روحانى که لباسش از سایر اشخاص کمتر بود و کرباس به تن

مى کرد. او در مقابل قدرت زیاد رضاخان ایستاد و آن طور هجوم کرد به

مجلس که نگذاشت رضاخان کارى بکند و در حالى که عمال رضاخان با

هم زنده باد زنده باد مى گفتند، ایستاد و گفت که مرده باد رضاخان و

زنده باد من. یک همچون مرد قدرتمندى بود، براى اینکه الهى بود.

مى خواست براى خدا کار بکند و از کسى نمى ترسید. ... مدرس یک

ملاى دین دار بود چندین دوره زمام دارى مجلس را داشت و از هر کس

براى او استفاده مهیاتر بود. بعد از مردن چه چیز به جاى خود گذاشت،

جز شرافت و بزرگى. ما مى گوییم مثل مدرس ها باید بر رأس هیئت

تقنینیه و قواى مجریه و قضایى واقع شود»

آیت‌الله سیدحسن مدرس(ره)

پس از جان سالم به در بردن از ترور در بیمارستان

آیت‌الله سید حسن مدرس در جوانی با سواران بختیاری

 

آیت‌الله سید حسن مدرس در یکی از جلسات دوره ۱۶ مجلس

 

نمایی از محل شهادت آیت‌الله سید حسن مدرس(ره)

 

تاریخ: چهار شنبه 10 آذر 1393برچسب:,

تاریخ: سه شنبه 11 آذر 1393برچسب:,

نامه‎های امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به شیخ مفید(ره)

تاریخ: سه شنبه 9 آذر 1393برچسب:,

نگاهی به حیات علمی شیخ مفید   

به گزارش «شیعه نیوز» به نقل از روزنامه جمهوری، نهم آذرماه پيش رو،

روز بزرگداشت شيخ مفيد است وي از نخستين فقهاء شيعه بود كه به فقه

اجتهادي رو آورد و جايگاه بس عظيمي در مذهب شيعه دارد. شيخ مفيد

نامش محمد بن محمد بن نعمان، هم متكلم است و هم فقيه. ابن النديم

درفن دوم از مـقـاله پنجم (الفهرست) كه درباره متكلمين شيعه بحث

مي كند، از او به عنوان (ابن المعلم) ياد مي كند و ستايش مي نمايد. او

در سال 338 متولد و در سال 413 درگذشته است. كتاب معروف او در فقه

به نام (مقنعه) است و چاپ شده و موجود است. شيخ مفيد از چهره هاي

بسيار درخشان شـيـعـه در جـهان اسلام مي باشد، ابويعلي جعفري كه

داماد مفيد بوده است، گفته: "مفيد شبها مختصري مي خوابيد، باقي را به

نماز يا مطالعه يا تدريس يا تلاوت قرآن مجيد مي گذرانيد". شيخ مفيد

شاگرد ابن ابي عقيل است. 1

شيخ مفيد و روزگار زندگي او

از قـيـام نـافـرجـام مـختار بن ابي عبيده ثقفي به بعد، همه حركت

محرومان ضدستمگران، به نام طـرفـداري از "آل رسول(علیهم السلام)"

آغاز گرديده است بدين معني كه مخالفت با حكومتهاي وقت با هـواداران

خـانـدان رسالت از اماميه، كيسانيه، زيديه، راونديه و ديگر فرقه‌ها براي

تحقق يك نيت صورت گرفته است و آن برانداختن حكومت نژالیه السلامدي

عباسي و تاسيس حكومت بر اساس عدل قرآني بـوده اسـت كـه در آن

عـرب و غير عرب مساوي بوده باشند. در آن روزگار مهم‌ترين كانون قيام،

(خـراسـان) بـود. مردم اين سرزمين زير پرچم تشيع گرد آمده بودند و

مي خواستند حكومت را از آل ابي سفيان به آل علي(علیهم السلام)

بازگردانند. روزي كه محمد بن علي بن عبداللّه بن عباس، داعيان خود را به

خراسان فرستاد، به آنها سپرد كه از شخص خاصي نام نبرند، بلكه مردم

را به "الرضا من آل مـحـمـد (صلی الله علیه واله)" بـخوانند سرانجام اين

نهضت آن شد كه آل عباس بر خلافت غلبه يافت و بني الـحسن و بني ا

لحسين(علیهم السلام) محروم ماندند اما سيرتي كه خلفاي عباسي از

آغاز كار يا اندكي پس از اسـتـقـرار حـكـومت پيش گرفتند، آن نبود كه

توده هاي محروم مي خواستند، آنچه به دنبال اين نـهـضـت تـحقق يافت،

حكومت نژادي ديگري بود كه در آن تيره عباسي جاي تيره اموي را اشغال

مـي كـرد با اين تفاوت كه در اين حكومت عنصر ايراني داخل در قوه

اجرايي گرديده بود بي جهت نـيـسـت كـه سـال 352 مـعـزالـدوله ديلمي

زنان شيعه را گفت تا روهاي خود را سياه كنند و با گـريـبـان چـاك در بـازار

بـغـداد بـيـايـند و فقهاي اهل سنت آن سال را "سنة البدعة (سال بدعت"

ناميدند. آنان با اين وضع حقوق از دست رفته را مطالبه مي نمودند.

بازگشت به خويشتن

پـس از ايـن آزمايش تلخ و پس از اين دوره سياه بود كه متفكران شيعه به

خودآمدند و به اين فكر افـتـادنـد كـه نخست انديشه هاي فكري و اعتقادي

شيعه را به مردم بياموزند و آنان را با عدالت و مـساوات و احكام اسلامي

آشناتر سازند. از قرن دوم هجري به بعد، متكلمان شيعه و شاگردان

امام بـاقر و امام صادق (عليهما السلام) كوشيدند اصول معتقدات تشيع را

بر پايه منطق عقلي و منطق كـلام پياده نمايند از اين تاريخ تا سال 447

هجري،يعني به سال ورود طغرل سلجوقي به بغداد و بـرانـداخـتـن آخـرين

فرمانرواي شيعه آل بويه، (الملك الرحيم)، دانشمندان شيعه با استناد به

ظاهر قرآن كريم و با استفاده از اخبار اهل بيت(علیهم السلام) عالي‌ترين

مكتب انديشه بشري و اسلامي را ارائه داد‌ند كه تا آن روز در دنياي اسلام

بي سابقه بود. اصول فلسفي واعتقادي اين مذهب را آن چنان پـي ريـزي

نـمودند كه نه تنها در طول تاريخ زنده بماند، بلكه پيوسته پيشروي خود را

حفظ كند و چاره ياب و پاسخگوي مشكلات اجتماعي باشد.

از يـك سـو اصل "عدالت" را در زمره اصول اعتقادي درآوردند و از سوي

ديگرعقل را جزء منابع اسـتـنـبـاط احـكـام كـلي شناساندند.در زمينه اعتقاد

و عمل هر دو، حكومت عقل را به رسميت شناختند عصر ظهور شيخ مفيد

و هم رديفان او در چنين موقعيت ويژه بود.اين نوع حركت مكتبي توسط

فقها و متكلمين و انديشمندان اسلامي متوقف نگرديد، بلكه پيوسته

تـعـقيب و پي گيري شد تا به وسيله فقيهان پارسايي مانند ابن ادريس،

علا مه حلي، محقق حلي، شـيـخ علي كركي، پسرش شيخ عبدالعال و

شيخ ‌علي منشار، شيخ بهائي و دهها تن عالم ديگر در صـحـنـه فـقاهت

ظاهر شدند و فقه شيعه را از عبادات و معاملات كه به وسيله صدوق و

كليني و مفيد و شيخ طوسي پي ريزي شده بود، به مرحله كامل تري

رساندند. درست است كه پس از يورش مـغـول بـه مـراكزعلمي، اندك

وقفه اي در حوزه هاي علمي مدارس ديني به وجود آمد، ولي پس از

فترت دوران مغول از نو، طبقات بعدي فقها مانند: شهيد اول و دوم، مقدس

اردبيلي، بعدها علامـه وحيد بهبهاني، شيخ جعفر آل كاشف الغطا، شيخ

محمد حسن صاحب جواهر و ميرزاي بزرگ شيرازي و شيخ مرتضي

انصاري، فقه اسلام احيا شده ورونق گرفت تا به عصر كنوني رسيد.2

شـيخ بزرگوار ما در آن بحران برخوردهاي اعتقادي و سياسي و حركتهاي

سرنوشت ساز در حومه بـغـداد ديده به جهان گشود و دانشهاي ابتدايي را

در خانواده و زادگاه خويش به پايان برد. او كه در يـك خانواده عميق و اصيل

در تشيع از سلاله نيكان و پاكان به وجود آمده بود و سراسر خاندان او

مـالامـال از عـشـق به اهل بيت رسالت(علیهم السلام) بوده اند، راهي

بغداد گرديد، از اساتيد و دانشمندان مدارس بغداد نيز كسب علم و دانش

نمود تا در علم كلام، فقه و اصول، سرآمد دانشمندان گرديد.

مفيد از ديدگاه دانشمندان شيعه

1 ـ گفتار نجاشي: نجاشي،شاگرد نامدار و مورد اعتماد شيخ مفيد در حق

اوگويد:

"محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام بن جابر بن نعمان بن سعيد بن

جبير، شيخ و استاد ما ـ كـه رضـوان خدا بر او باد ـ فضل او در فقه و حديث

و ثقه بودن او مشهورتر از آن است كه توصيف شود او تاليفات متعددي

دارد كه از آنهاست: المقنعه، الاركان في دعائم الدين، الايضاح و الافصاح

در امامت، الارشاد، العيون والمحاسن و.."3

2 ـ گفتار طوسي: شيخ طوسي شاگرد ارزنده مكتب او درباره او در

فهرست مي نويسد:

"مـحـمـد بـن محمد بن نعمان، معروف به ابن المعلم، از متكلمان اماميه

است. در عصر خويش ريـاسـت و مـرجـعيت شيعه به او منتهي گرديد. در

فقه و كلام بر هر كس ديگر مقدم بود، حافظه خوب و ذهن دقيق داشت و

در پاسخ به سؤالات حاضرجواب بود. او بيش از 200 جلد كتاب كوچك و

بزرگ دارد"4

3ـ گـفتار ابويعلي جعفري: فقيه بزرگوار ابويعلي جعفري كه عنوان دامادي

وجانشيني شيخ را نيز دارد، در حق استاد خويش گويد:

"او انـدكـي از شـب را مـي خوابيد و باقي شبانه روز را يا نماز مي خواند

يا مطالعه مي كرد يا درس مي گفت يا قرآن تلاوت مي كرد" 5

تـمـام دانـشـمـنـدان كه به نوعي به شرح حال او پرداخته اند، او را با

جلالت قدر و عظمت علمي توصيف نموده‌اند.

اساتيد

مـرحـوم نـوري در خـاتمه مستدرك، 50 تن از استادان مفيد را نام مي برد

البته تعداد آنها بيش از ايـنهاست از معروف‌ترين آنان: ابن قولويه قمي،

صدوق، ابن وليد قمي، ابوغالب، ابن جنيد اسكافي، ابوعلي صولي بصري،

ابوعبداللّه صفواني و... مي باشند.

شاگردان

تـعـداد كـثـيري از دانشجويان علوم اسلامي از مكتب پرفيض او بهره

برده‌اند كه سرآمد آنان سيد مـرتـضي علم الهدي، برادر سيد رضي،

شيخ طوسي، نجاشي، ابوالفتح كراچكي، ابويعلي جعفر بن سالار و

عبدالغني از مفاخر شاگردان اويند. 6

تاليفات

نـجـاشـي 171 جـلد كتاب از تاليفات شيخ را ذكر كرده است كه اسامي

برخي ازآنها به اين ترتيب است:

1 ـ در فقه: المقنعه، الفرائض الشرعيه و احكام النسا.

2 ـ در علوم قرآني: الكلام في دلائل القرآن، وجوه اعجاز القرآن، النصرة

في فضل القرآن، البيان في تـالـيف القرآن.

3 ـ در عـلـم كـلام و عـقـائد: اوائل الـمقالات، نقض فضيلة المعتزله،

الافصاح، الايضاح، الاركان. 7

وفات

شيخ بزرگوار ما در سال 413 در بغداد، پس از75 سال تلاش و خدمت

ارزنده درگذشت و مورد تـجـلـيـل فـراوان مردم و قدرداني علما و فضلا قرار

گرفت و به تعبيرشاگرد بزرگوارش شيخ طوسي كه خود حاضر در صحنه

بوده است،روز وفات او از كثرت دوست و دشمن براي اداي نماز و گـريستن

بر او، همانند و نظير نداشته است، هشتاد هزار تن از شيعيان او را تشييع

كردند و سيد مرتضي علم الهدي بر او نمازگزارد و در حرم مطهر امام جواد

(ع) پائين پاي آن حضرت و نزديك قبر استادش ابن قولويه مدفون گرديد.

(منبع، فقهاي نامدار شيعه).

* مفيد در پيگيري مكتب استاد كوشيد (صدوق) و با استفاده از مباني علم

كلام و اصول فقه، راه بحث و استدلال را به روي شيعيان باز كرد و

تـلاشـهـايـي را كـه متقدمين پايه ريزي كرده بودند، به صورت دلپذيري

درآورد

* تـمـام دانـشـمـنـدان كه به نوعي به شرح حال شيخ مفيد پرداخته اند، او

را با جلالت قدر و عظمت علمي توصيف نموده اند

* پاورقي‌ها:

1. آشنايي با علوم اسلامي، ص 294.

2. بخشي از تحليل آقاي دكتر جعفر شهيدي در آرام نامه، ص 52.

3. رجال نجاشي، ص 399، چاپ جامعه مدرسين قم.

4. 4معجم رجال الحديث، ج 17، ص 206.

5. فهرست ابن نديم، ص 266 و239، چاپ الاستقامه.

6. مكتب اسلام، سال اول، شماره 3

7. رجال نجاشي، ص 400 تا 403.

مكتب مفيد

پـيـش از مـفيد، علم كلام و اصول فقه در ميان دانشمندان اهل سنت

رونقي به سزا داشت فقها و مـتـكلمين بسياري در اطراف بغداد گرد آمده

و در رشته هاي گوناگون اصول عقائد، سرگرم بحث و مناظره بودند. هـر

چند علم كلام پيش از مفيد نيز در ميان شيعيان سابقه داشته است ولي

دراثر محدوديتي كه در كار شيعيان از نظر سياسي بود، اين موضوع از

مرحله تاليف و تدوين كتاب تجاوز نمي كرد. پيش از مفيد،شيخ صدوق كه

رئيس شيعيان بود سبك ساده اي را در تصنيف و تاليف به وجود آورده بود

و آن را بـه صورت املا، به صورت ساده به مستمعين القا مي نمود، مفيد

نيز در پيگيري مكتب استاد كوشيد و با استفاده از مباني علم كلام و اصول

فقه، راه بحث و استدلال را به روي شيعيان باز كرد و تـلاشـهـايـي را كـه

متقدمين مانند ابن جنيد اسكافي و قبل از او ابن عقيل فقيه معروف شيعه

و عـيـاشـي ريخته بودند، به صورت دلپذيري درآورد. به گفته نجاشي كتاب

كوچكي در اصول فقه تصنيف كرد كه مشتمل بر تمام مباحث آن بود.

تاریخ: سه شنبه 9 آذر 1393برچسب:,

یزید پسر معاویه دومین خلیفه از دودمان اموی بود

وی در میان مسلمانان بسیار نامحبوب است

یزید در سال ۶۰ قمری، پس از مرگ پدرش به قدرت رسید

و در مدت چهار سال خلافت بر سرزمین‌های اسلامی

جنگ‌های خون‌ باری را با مخالفین خود ترتیب داد

واقعه کربلا در دوران زمام ‌داری وی به وقوع پیوست

 

امام حسین اعلام فرمود

خــلافت یزید بر خلاف اسلام

و قرارنامهٔ صلح برادرش امام حسن است

و از بیعت با یزید سر باز زد

عبدالله بن عمر گفت که اگر قرار بود خلافت از پدر به پسر برسد

من الآن پس از پدرم خلیفه بودم

و بدین ترتیب ادعای خلافت هم کرد

عبدالله بن زبیر در مکه از اطاعت از یزید سرباز زد

و به دعوت علیه حکومت یزید پرداخت

 

در میان همهٔ مخالفان یزید

فقط برای دفع قیام حسین بن علی و عبدالله بن زبیر به خشونت گرایید

و فاجعه کربلا و کشته و اسیر شدن خاندان پیامبر را به بار آورد

واقعه حمله به شهر مکه به دستور یزید بن معاویه

از مسلمات تاریخی است که مورخان معروف اهل سنت

از جمله طبری در تاریخ خود

و ابن اثیر در کتاب الکامل آنرا نقل کرده‌اند

در مورد دلیل این حمله در تاریخ می‌خوانیم که:

پس از واقعه عاشورا، قیام‌های متعددی در نقاط مختلف دنیای اسلام

علیه حکومت بنی امیه و به خصوص یزید بن معاویه صورت گرفت

بعضی از این قیام‌ها به انگیزه خونخواهی از حسین بن علی

و یارانش صورت گرفت

و بعضی نیز اهداف دیگری را دنبال می‌کرد

 

سیرهٔ یزید و روش زندگی او

با تمام خلفای پیش از او فرق داشت

او در حفظ شریعت اعتنایی نداشت و وحی را انکار می‌کرد

فردی عشرت جو و شراب خوار بود

که به فسق شهرت داشت

 

به شهادت رساندن حسین بن علی و یارانش

واقعهٔ حره، و جنگ با عبدالله بن زبیر

موجب نفرت بسیاری از مسلمین از او شد

و بسیاری از علما و خطباء، در عالم شیعه و اهل سنت

لعن او را جایز شمردند

 

ابوحامد محمد غزالی طوسی

عالم شافعی که مدرس مدرسه نظامیه ی بغداد بود

فتوایی مبنی بر عدم جواز لعن یزید صادر کرد

که آن فتوا این بود

لعنت کردن یزید حرام است

دلیل فتوایش این بود

.

.

.

دخالت یزید در کشتن حسین بن علی مسلم نیست

و اگر هم باشد قتل نفس فسق است نه کفر

به علاوه ممکن است که یزید توبه کرده باشد

و از همهٔ این‌ها گذشته لعن انسان که سهل است

لعن حیوان هم صحیح نیست

و رسم لعن و نفرین ناپسند است

زیرا که خداوند لعنتگران و ناسزاگویان را دوست ندارد

غزالی هر چند فتوای منع لعن یزید را صادر کرد

اما با مسامحه و پرده پوشی بر نابکاری‌های یزید مخالف بود

بر اعتقاد بعضی این فتوای غزالی

به خاطر تعصب ناخودآگاه وی بر ضد شیعه

 

امیر علی شیر نوایی نیز در این زمینه سروده است

ای که گفتی بر یزید و آل او لعنت مکن

زان که شاید حق تعالی کرده باشد رحمتش

آنچه با آل نبی کرد او، اگر بخشد خدای

لعنت خدا و نفرین رسول خدا(ص) 

بر یزید و یزیدیان 

تاریخ: پنج شنبه 4 آذر 1393برچسب:,

 ضریح مزار زید بن علی(علیه السلام) در عراق

 ضریح مزار زید بن علی(علیه السلام) در مصر

دیدگاه امام رضا(علیه السلام) درباره قیام زید 

تاریخ: پنج شنبه 4 آذر 1393برچسب:,

1- وارد کردن سرمطهر امام حسین (علیه السلام) به شام

بنی امیه این روز را به خاطر ورود سر مطهر امام حسین (علیه السلام)

به شام عید قرار دادند.(1)

اول ‌صفر سال ‌۶۱ هجرى قمرى

ورود كاروان اسرا به دمشق

اهل بيت (ع) را همراه راس نوراني و پاك سيد الشهدا و ياران باوفايشان به طرف دمشق آوردند.‏ اهل بيت (ع) چون نزديك دروازه دمشق رسيدند، ام كلثوم شمر لعنه ‏الله عليه را صدا زد و فرمود: ما را از دروازه‌اي وارد دمشق كنيد كه مردم كمتر اجتماع كرده ‏باشند و سرها را از ميان محملها دور كنيد تا نظر مردم به آنها جلب شده به نواميس ‏ رسول خدا (ص) نگاه نكنند.‏ شمر كاملاً برخلاف خواست ام كلثوم عمل كرد و كاروان اهل بيت(ع) را از دروازه ساعات كه ‏براي ورود كاروان تزيين شده بود و مردم زيادي در آنجا اجتماع كرده بودند، وارد شهر ‏دمشق كرد و اهل بيت (ع) و سرهاي مقدس را در اين دروازه نگاه داشت تا در معرض ‏تماشاي مردم قرار گيرند، سپس آنها را در نزديكي در مسجد جامع دمشق، در جايگاهي ‏كه اسيران را نگاه مي‌دارند، نگاه داشت.‏ در بعضي از نقلها آمده است كه اهل بيت (ع) را سه روز در اين دروازه نگاه داشتند.‏..

2- ورود اهل بیت (علیهم السلام) به شام

با رسیدن خبر نزدیک شدن اسرای اهل بیت (علیهم السلام) به دمشق یزید

دستور داد با طبل و شیپور به استقبال اسرا بروند. شامیان پست نیز

کوتاهی نکرده بر فراز بام ها بیرق های رنگارنگ برافراشتند و در هر گذری

بساط شراب پهن کردند. نغمه آوازخانان بلند بود و مردم دسته دسته به

سوی دروازه کوفه در دمشق می رفتند و عده ای از شهر خارج شده بودند.

این در حالی بود که اهل بیت مصیبت زده و داغدار پیامبر (صلی الله علیه وآله)

را -که جبرئیل امین پاسبان حریم محترمشان بود- همراه با نیزه داران تازیانه

به دست و بی رحم وارد دروازه ساعات کردند. آن نابخردان پست همینکه

جمع نورانی اسرا را دیدند زبان به جسارت گشودند.(2)

تاریخ: سه شنبه 3 آذر 1393برچسب:,

شناسایی مردم شام

شام و نواحى آن كه معاویه قریب چهل سال بر آن تسلط داشته و اهالى

آن عموما تازه مسلمان بودند و از روزى كه از مسیحیت به اسلام گرویدند

جز خاندان ابوسفیان و دست نشانده‏ هاى آنان كه در این منطقه حكومت

مى ‏كردند كسى را نمى‌شناختند، لذا اسلام مردم شام، اسلامى بود كه

بنى امیه به آنها تعلیم كرده بودند!

بنابراین اهل بیت(علیهم السلام) در چنین منطقه‏ اى وارد شدند كه معاویه

آنان را با اسلام دلخواه خود تربیت كرده بود و از نظر اخلاق و دستورات

عملى اسلام از معاویه و دست نشانده‏ هاى او پیروى میكردند! فراموش

نكنیم كه در جنگ صفین، معاویه با حیله‌های لطیف، آن جمعیت فراوان را

كه متجاوز از صد هزار نفر بودند، به مخالفت با امیرالمؤمنین علی

(علیه‏ السلام) بسیج كرد و آنچنان بر ضدعلی (علیه‏السلام) تبلیغات كرده

بود كه مردم شام او و خاندان او را واجب القتل مى‏ دانستند! و بر منابر،

على(علیه السلام) و خاندان او را دشنام مى‏ دادند!!

به همین جهت آنقدر بر اهل بیت(علیهم السلام) در شام سخت ‏گذشت

كه وقتى ظاهرا ازامام سجاد (علیه السلام) سؤال كردند كه در این سفر

در كجا به شما سخت‏ تر گذشت؟! در پاسخ فرمود: الشام! الشام، الشام .

در همین رابطه نقل شده كه امام سجاد(علیه‏السلام) فرمود:

«فیالیت لم انظر دمشق و لم اكنیرانى یزید فى البلاد اسیره؛ اى كاش

وارد دمشق نشده بودم و یزید مرا بدینسان اسیر در هر شهر و دیارى

نمى‌دید.»(1)

البته در میان اهالى شهرهاى شام افرادى علاقمند به خاندان پیامبر و اهل

بیت عصمت و طهارت (علیهم ‏السلام) وجود داشته‏ اند كه با طرفداران

بنى امیه و احیانا با حاملان سر مقدس امام حسین (علیه‏السلام) برخورد

كرده و درگیر شده ‏اند، ولى تعداد آنها نسبت به مخالفان بسیار ناچیز بوده

است!

شواهد بر این مدعا زیاد است از جمله وقتى كاروان اسیران را به در مسجد

شام آوردند، پیرمردى شامى جلو آمد و گفت: خدا را سپاس مى‏گویم

كه شما را كشت و نابود كرد!! و یزید را بر شما مسلط ساخت!

و شهرها را از مردان شما رهایى بخشید!! امام سجاد(علیه‏السلام)

به او فرمود: اى پیرمرد! آیا قرآن خوانده‏اى ؟

گفت: آرى!

فرمود: آیا این آیه را خوانده‏اى؟! «قل لا اسئلكم علیه اجرا" الاَ

المودة فى القربى.»(2)

پیرمرد گفت: آرى تلاوت كرده‏ ام!

امام سجاد(علیه‏السلام) فرمود: ما قربى هستیم؛ اى پیرمرد! آیا

این آیه را قرائت كرده‏اى؟! «واعلموا انما غنمتم من شى‏ء فان لله

خمسه و للرسول و لذى القربى.»(3)

گفت: آرى!

امام سجاد(علیه ‏السلام) فرمود: قربى ما هستیم؛ اى پیرمرد! آیا

این آیه را قرائت كرده‏اى؟! «انما یرید الله لیذهب عنكم الرجس

اهل البیت و یطهركم تطهیرا.»(4)

آن پیرمرد گفت: آرى!

امام سجاد(علیه‏ السلام) فرمود: اى پیرمرد! ما اهل بیتى هستیم

كه به آیه تطهیر اختصاص داده شدیم!

راوى میگوید: آن پیرمرد سكوت كرد و از آن سخنی كه گفته بود، پشیمان

شد، آنگاه رو به امام كرد و گفت: تو را بخدا سوگند! شما همان خاندان

هستید!؟ حضرت علی بن الحسین(علیهماالسلام) فرمود: به خدا طهارت

هستیم و به حق جدمان رسول خدا ما همان خاندانیم.

آن پیرمرد گریست و عمامه خود را از سر بر گرفت و سر بسوى آسمان

برداشت و گفت: خدایا! من از دشمنان آل محمد خواه از انسیان باشند و یا

از جنیان به درگاه تو بیزارى مى‏جویم، سپس به حضرت عرض كرد: آیا براى

من توبه و بازگشتى وجود دارد؟

امام(علیه‏السلام) فرمود: آرى! اگر توبه كنى خدا بر تو ببخشاید، و تو با ما

خواهى بود.

آن پیرمرد گفت: من از آنچه گفته و كرده‏ ام، توبه مى‏كنم.

راوى میگوید:خبر توبه آن پیرمرد به یزید بن معاویه رسید و دستور داد تا او

را بكشند!(5)

دیده های سهل بن سعد الساعدی(6)

سهل مى‏گوید: به سوى بیت المقدس حركت كردم تا به دمشق

رسیدم، شهرى را دیدم با رودخانه‏ هاى پر آب و درختان انبوه كه بر

در و دیوار آن پرده‏ هاى دیبا آویخته شده بود و مردم شادى مى‏كردند،

و زنانى را دیدم كه دف و طبل میزدند!! با خود گفتم براى شامیان

عیدى نیست كه ما ندانیم! پس گروهى را دیدم كه با یكدیگر سخن

مى‏گفتند، به آنان گفتم: براى مردم شام عیدى هست كه ما از آن

بى خبریم؟!

گفتند: اى پیرمرد! گویا تو مردى اعرابى و بیانگردى !

گفتم: من سهل بن سعدم كه محمد (صلى الله علیه و آله) را دیده‏ ام.

گفتند: اى سهل! تعجب نمى‌كنى كه چرا آسمان خون نمى‌بارد؟

و زمین ساكنان خود را فرو نمى‌برد؟!

گفتم: مگر چه روى داده است؟!

گفتند: این سر حسین فرزند محمد(علیهماالسلام) است كه از 

عراق به ارمغان آورده‏اند!

گفتم:واعجبا!سر حسین(علیه ‏السلام) را آورده‏ اند و مردم شادى

می كنند؟! از كدام دروازه آنان را وارد می ‏كنند؟ آنان اشاره به 

دروازه های نمودند كه آن را باب ساعات می گفتند.

در آن هنگام كه با آن افراد سرگرم گفتگو بودم، دیدم كه پرچم‌هایی یكى 

پس از دیگرى نمایان شد، ابتدا سرى نورانى و زیبا را بر سر نیزه دیدم

احساس كردم می خندد و آن سر مبارك حضرت ابوالفضل العباس (علیه‏السلام) 

(علیه السلام)بود،سپس سوارى را دیدم كه نیزه‏اى در دست داشت و سر

مبارک امام حسین(علیه‏السلام) بر آن قرار داشت!(7) و آن سر از نظر

صورت،شبیه‏ ترین مردم بهرسول خدا (صلى الله علیه و آله) بود،و شكوه و

عظمتى فوق العاده داشت و نور از او می تابید، محاسنش حاكى از پیرى 

بوداما خضاب شده بود، در حالى كه لبخندى بر لبان مباركش داشت چشم 

به سوى شرق دوخته بود، و باد محاسن شریفش را به چپ و راست 

حرکت مى‏ داد، گویى امیرالمؤمنین علی(علیه‏السلام) بود.

آن نیزه را مردى به نام عمرو بن منذر در دست گرفته و پیش مى ‏آمد.

 

ام‌كلثوم را دیدم كه چادرى بسیار كهنه بر سر گرفته و روى خود را بسته

بود.

 

بر امام زین العابدین و اهل خاندان او سلام كرده خود را معرفى

نمودم، گفتند: اگر می‌توانى چیزى به این نیزه‌دار كه سر امام را

مى‏ برد، بده تا جلوتر برود و در اینجا نایستد! كه ما از نگاه مردم

در زحمتیم!

 

رفتم و یكصد درهم به آن نیزه‌دار دادم كه شتاب كند و از بانوان

دور شود؛ كار بدین منوال بود تا سرها را به نزد یزید بردند.(8)

 

سهل بن سعد مى‏گوید: سر مقدس امام حسین(علیه‏السلام) را در حالى

كه درون ظرفى نهاده بودند به مجلس یزید وارد كردند! من هم با آنان وارد

شدم. یزید بر تخت نشسته و بر سر او تاجى بود مزین به درّ و یاقوت و

اطراف او را گروه زیادى از پیرمردان قریش گرفته بودند! كسى كه سر

مبارك امام را با خود حمل میكرد به هنگامى كه پا در مجلس یزید نهاد این

دو بیت را خواند:

 

«اوقر ركابى فضة و ذهبا انا قلت السید المحجبا!

 

قلت خیر الناس اما و ابا و خیرهم اذ ینسبون النسبا!

 

شترم را از سیم و زر، سنگین ‌بار كن، كه من پادشاه با فرّ و شكوهى را

كشتم؛ كشتم كسى را كه بهترین مردم است از جهت پدر و مادر، و نژاد

او والاتر از همه است.»

 

یزید از او پرسید: اگر می دانستى كه او بهترین مردم است چرا او را

كشتى؟!

 

آن مرد گفت: به امید گرفتن جایزه از تو، او را كشتم!

 

یزید دستور داد او را گردن زدند.(9)

 

 

در این هنگام على بن الحسین(علیهما‏السلام) این ابیات را قرائت فرمودند:

 

اقاد ذلیلا فى دمشق كانن یمن الزنج عبد غاب عنه نصیره و جدى

رسول الله فى كل مشهد و شیخى امیرالمؤمنین امیره فیالیت لم انظر

دمشق و لم یكنیرانى یزید فى البلاد اسیره(10)؛ مرا در دمشق به خوارى

میبرند گویا برده‏اى از زنگیان هستم كه یاورى ندارد؛ در حالى كه در همه

مشاهد جدّ من رسول خدا و شیخ من امیرالمؤمنین كه او امیر است؛ اى

كاش من به دمشق داخل نشده و یزید مرا در شهرها اسیر نمى‌دید.»

 

سهل گوید: در شام، غرفه ‏اى دیدم كه در آن پنج زن و پیرزنى آنان را

همراهى میكرد كه قدِ خمیده‏اى داشت. هنگامى كه سر مقدس امام

حسین(علیه‏السلام) برابر آن پیرزن رسید، سنگى گرفته و به طرف آن

سر مقدس پرتاب كرد!!

 

چون این صحنه درد آور را دیدم، گفتم: «اللهم اهلكها و اهلكهن معها بحق

محمد و آله اجمعین» از خدا خواستم كه آنان را هلاك گرداند. البته در

روایت دیگرى این نفرین به ‏ام‌كلثوم نسبت داده شده است.(11)

 

 

ابراهیم بن طلحة بن عبیدالله به امام سجاد(علیه‏السلام) گفت:

یا على بن الحسین! نمى‌گویى چه كسى پیروز شد؟!

 

امام فرمود: اندكى صبر كن تا هنگام نماز فرا رسد، و بعد از اذان

و اقامه خواهى دانست كه پیروزی با چه كسى بوده است! (12)

 

پس از این كه كاروان اسراء را وارد شام كردند، روانه مسجد جامع شهر

شدند و در مسجد منتظر ماندند تا اجازه ورود به مجلس یزید را بگیرند.

در این هنگام مروان بن حكم به مسجد آمد و از حادثه كربلا پرسید، براى

او شرح دادند، و او چیزى نگفت و رفت! بعد از او یحى بن حكم وارد

مسجد شد و او نیز از جریان كربلا جویا شد، براى او نیز ماجرا را نقل

كردند، او از جاى برخاست در حالى كه میگفت: به خدا سوگند در روز

قیامت از دیدار محمد محروم و از شفاعت او دور خواهید ماند، و من از

این پس با شما یكدل نباشم و در هیچ امرى شما را همراهى نخواهم

كرد!(13)

پی نوشت ها:

 

1- ریاض الاحزان، ص 108.

 

2- سوره شورى:23.

 

3- سوره انفال: 41.

 

4- سوره احزاب: 33.

 

5- بحار الانوار 45/129 ؛ الاحتجاج 2/120 با كمى اختلاف.

 

6- سهل بن سعد مالك الساعدى، از انصار است و هنگام وفات پیامبر (صلى الله علیه و آله)

پانزده ساله بود و او تا زمان حجاج در قید حیات بوده است، و گفته شده كه او یكصد سال

عمر كرد و آخرین نفر از صحابه رسول خدا (صلى الله علیه و آله) بود كه از دنیا رفت. او خود

مى‏گفت: اگر من بمیرم شما از كسى نمى‌شنوید كه بدون واسطه بگوید: قال رسول الله! و

در سال 88 بدرود حیات گفته است. (الاستیعاب، ج 2، ص664).

 

7- از این نقل چنین مستفاد است كه سر امام حسین(علیه‏السلام) را در عقب سرها

مى‏ آورند و در پیشاپیش آن سرها سر مقدس عباس بن على(علیهما‏السلام) بوده و در

مأثوراتى كه گذشت، چیزى كه دلالت بر ترتیب سرها داشته باشد وجود نداشت، شاید بر

حسب این روایت این عمل كه سر حسین از عقب سرها مى‏آوردند بدین جهت بود كه امر را

بر مردم مشتبه كنند و آن سر مقدس شناخته نشود، و یا این كه مى‏خواستند مسأله را

بى اهمیت جلوه داده و عملا عظمت رهبرى امام حسین(علیه‏السلام) را در انقلاب عظیم

عاشورا كمرنگ نشان دهند.

 

8- قمقام زخار 556.

 

9- شاید یكى از دلایل فرمان قتل حامل سر توسط یزید به جهت خواندن اشعار بوده است

كه در آن هم به مدح امام(علیه‏السلام) پرداخته و هم از على(علیه‏السلام) و فاطمه

(علیهاالسلام) - كه بنى امیه شدیدا با آنان دشمن بودند – به عنوان «خیر الناس» یاد

كرده است، و چون آورنده این سر آن اشعار را در مجلس رسمى نزد یزید خواند خشم یزید

بالا گرفت اولا به جهت عداوت و دشمنى با خاندان پیامبر و على(علیهما‏السلام) كه نزد او

ثنا و مدح كرده شد، و ثانیا بیم از عكس العمل حاضران و آگاهى آنها از حقایق و احتمال

شورش بر علیه او و و تنفر از عملكرد و رفتارش، و یا به جهت فریب و دگرگون جلوه دادن

امر براى حاضران، لذا براى تكذیب آورنده سر امام كه: نه چنین است كه تو ستودى، و به

عنوان پاسخ عملى به گفته او دستور داد سر از بدنش جدا سازند.

 

10- ریاض الاحزان، ص 108.

 

11- الدمعة الساكبة، ج 5، ص84 .

 

12- قمقام زخار، ص570.

 

13- تاریخ طبرى، ج 5، ص234.

 

برگرفته از كتاب قصّه كربلا، على نظرى‏منفرد (با تصرف)

 

 

 

 

تاریخ: دو شنبه 2 آذر 1393برچسب:,

28 محرم، امام جواد (علیه السلام) به دستور معتصم عباسی به بغداد 

تبعید شد در 28 محرم سال 220 هجری قمری امام محمد تقی(علیه السلام) 

به بغداد تبعید و چند ماه بعد در این شهر توسط دختر مأمون عباسی 

(همسرش)مسموم شد و به شهادت رسید.

امام محمد تقى (عليه السلام) معروف به جوادالائمه در 10 رجب و به

روايتى در 19 رمضان سال 195 قمرى در مدينه ديده به جهان گشود.پدرش

 حضرت امام رضا (عليه السلام) و مادرش سبيكه (عليه السلام) است كه

امام رضا (عليه السلام) وى را "خيزران" ناميده بود. اين بانوى پرهيزكار و

زاهد، از اهالى "نوبه" در سرزمين مصر و از خاندان قبطيه (همسر رسول

خدا (صلى الله عليه و آله) بود.

پدرش امام رضا (عليه السلام) در سال 200 قمرى ، در حالى كه امام

محمد تقى (عليه السلام) تنها شش سال بيشتر نداشت به اجبار و اكراه

مامون عباسى عازم خراسان گرديد و فرزند خردسال خويش را در مدينه

جانشين خود نمود و همگان را امر به پيروى از او كرد. امام محمد تقى

(عليه السلام) در هشت سالگى ، پس از شهادت پدر مهربانش به دست

مامون عباسى ، امامت شيعيان را بر عهده گرفت.

آن حضرت در طول عمر با بركت و كوتاه مدت خويش ، دوباره به بغداد

مسافرت نمود، كه هر دو بار، مصادف با ماه محرم بود.

بار نخست ، بنا به دعوت مامون عباسى (پس از شهادت امام رضا

(عليه السلام) در خراسان و بازگشت مامون در بغداد) عازم عراق گرديد و

در محرم سال 215 قمرى وارد بغداد شد. در همين هنگام مامون درصدد

تجهيز نيروى نظامى عظيم براى نبرد با روميان بر آمده بود.

مامون ، هنگامى كه به مقام علمى ، حكمت ، ادب و فضايل انسانى امام

محمد تقى (عليه السلام) آگاهى پيدا كرد، از وى به گرمى استقبال نمود و

او را بر سايران ، اعم از عباسيان و علويان ترجيح و برترى داد و حتى دختر

خود، ام الفضل را به عقد ازدواج آن حضرت درآورد.

عباسيان و درباريان مامون كه از تصميم وى در ازدواج دخترش با اماممحمد

تقى (عليه السلام) آگاهى يافته بودند. جملگى اقدام به سعايت و ايجاد

بدگمانى نموده و مامون را از آينده اين امر برحذر داشتند. آنان به مامون

گفتند: پيش از اين ، ولايت عهدى را به پدرش على بن موسى

(عليه السلام) واگذار كردى و اگر عمرش دوام مى يافت ، پس از مرگ تو،

خلافت از عباسيان به علويان منتقل مى گرديد. حال كه پدرش از دنيا رفته

است و عباسيان از آن دغدغه خاطر رهايى يافته اند، بار ديگر علويان را بر

ما مسلط مگردان !و محمد بن على(عليه السلام)را به دامادى خود انتخاب

نكن و دامادى ديگر براى خويش برگزين . مامون كه به گفتار بى اساس

آنان اعتقادى نداشت و از سوى ديگر آگاهى كامل به كمالات و فضايل

انسانى امام جواد (عليه السلام) داشت ، در عين مخالفت عباسيان و

درباريان خلافت ، دختر خود را به عقد آن حضرت درآورد.

وى براى نشان دادن شايستگى آن حضرت ، جلسه مناظره علمى تشكيل

داد و آن حضرت را با عالم ترين و مشهورترين فقيه درباره عباسيان ، يعنى

"يحيى بن اكثم" به مناظره و مباحثه علمى وادار كرد و از اين راه ، موقعيت

علمى و فضيلت علمى و فضيلت هاى ناشناخته آن حضرت را بر همگان

اثبات نمود.

مامون در حد مطلوب از آن حضرت تكريم و احترام نمود ولى آن حضرت ،

تمايلى به زندگى اشرافى و معاشرت با آنان نداشت و به دنبال فرصتى

بود كه خود را از آن محيط خارج گرداند.

امام جواد (عليه السلام) به بهانه زيارت خانه خدا از بغداد عازم مكه معظمه

گرديد و پس از مراسم حج ، به مدينه رفت و در همان جا ماندگار شد.

ام الفضل،همسر امام جواد(عليه السلام)كه در دربار خلافت پرورش يافته

و از زندگى اشرافى برخوردار بود، تحمل زندگى زاهدانه و بى آلايش

خاندان عصمت و طهارت را نداشت . به همين جهت از آغاز ورود به مدينه

منوره ، بناى ناسازگارى در پيش گرفت و اصرار به بازگشت به بغداد را

مى نمود.

ام الفضل ، چند بار در نزد پدرش مامون ، از امام جواد شكايت و گلايه نمود

كه آن حضرت ، توجه چندانى به وى ندارد و به همسران ديگر خود بهاى

بيشترى مى دهد. مامون ، به اظهار نگرانى و شكوائيه هاى دخترش

اعتنايى نمى كرد و وى را توصيه به زندگى مسالمت آميز با همسرش

امام جواد (عليه السلام) مى كرد.

مامون تا زنده بود از احترام و تكريم امام جواد (عليه السلام) كوتاهى نكرد

و از اين كه آن حضرت ، دامادى وى را پذيرفته است ، افتخار مى نمود.

سرانجام ، مامون در هفدهم رجب سال 218 قمرى در طرطوس شام بدرود

حيات گفته و برادرش "معتصم عباسى" جانشين وى گرديد و زمام امور

خلافت را بر عهده گرفت . معتصم با اين كه در ظاهر براى امام جواد احترام

و اكرام قائل بود. ولى در باطن نسبت به مقام و منزلت آن حضرت و

شايستگى وى براى رهبرى مسلمانان ، رشك مى برد و درصدد تحقير و

نابودى آن حضرت برآمد.

معتصم براى كنترل و مراقبت بيشتر آن حضرت ، وى را به بغداد طلبيد. گر

چه در ظاهر خواسته اش ، صورت دعوت را داشت ولى در حقيقت ، آن

حضرت را به اكراه و اجبار به بغداد طلبيد و وى را در آن جا تبعيد نمود.

امام محمد تقى عليه السلام به ناچار عازم بغداد شد. آن حضرت فرزندش

‍ امام على نقى (عليه السلام) معروف به هادى را در مدينه جانشين خود

كرد و به همراه همسرش ام الفضل به بغداد رفت . ورود آن حضرت به

بغداد، دو روز مانده به آخر محرم سال 220 قمرى بود.

معتصم در باطن ، نسبت به آن حضرت و تمام خاندان عصمت و اهل بيت

(عليهم السلام) و شيعيان آنان دشمنى داشت و با بهانه هايى ، محدوديت

هاى تازه اى براى آنان قائل مى شد.امام محمد تقى (عليه السلام) در اين

سفر، چند ماهى بيشتر در بغداد زندگى نكرد و سرانجام در آخر ذى قعده

همين سال (220) به وسيله زهرى كه همسرش ام الفضل به تحريك

برادرش جعفر بن مامون و به دستور عمويش معتصم عباسى به آن حضرت

خورانيد، مسموم گرديد و پس از چندى به شهادت رسيد و در مقابر قريش

بغداد، در كنار جدش امام موسى كاظم (عليه السلام) كه هم اكنون معروف

به كاظمين است، دفن گرديد.

امام جواد (عليه السلام) در ميان دوازده امام معصوم (عليهم السلام) از نظر

سنى ، زودتر از همه به امامت نايل گرديد و از نظر سال هاى عمر، از همه

كم سن تر بود.

آن حضرت در هشت سالگى به امامت رسيد و در 25 سالگى به شهادت نايل

آمد.

تاریخ: دو شنبه 1 آذر 1393برچسب:,

تاریخ: دو شنبه 29 آبان 1393برچسب:,

تاریخ: دو شنبه 28 آبان 1393برچسب:,