پس از فروپاشی نظام پهلوی، نهادهای مختلف یکی پس از دیگری پا

گرفت؛ اما فرهنگ حاکم بر نهادهای جامعه مخصوصا نهادهای فراگیری

مانند آموزش و پرورش و دانشگاه ها، مسأله ساده ای نبود که بتوان در

کوتاه مدت، تحولات لازم را در آن ها به وجود آورد. از طرف دیگر ادامه کار

آن ها به ویژه دانشگاه ها به همان شکل سابق به صلاح جامعه نبود. در

اوایل انقلاب، گروهک های مختلف، دانشگاه ها را عرصه تاخت و تاز خود

ساخته و روند تحصیل و تدریس را مختل کرده بودند. همه این مسائل،

ضرورت تغییر بنیادین در برنامه ها و شیوه های تدریس و تربیت و اهداف

آن را ایجاب می نمود؛ در نتیجه، خصوصاً با توجه به جو حاکم بر

دانشگاه ها، مدتی تمام دانشگاه های کشور تعطیل شد و به فرمان امام

خمینی(ره) ستاد انقلاب فرهنگی به منظور ساماندهی امور فرهنگی

مدارس و دانشگاه ها تشکیل شد.

با بازگشایی دانشگاه ها، فعالیت ستاد انقلاب فرهنگی ادامه یافت و

ضرورت توسعه و تعمیق کار این ستاد ایجاب کرد که در نوزدهم آذر 1364،

حضرت امام، رؤسای سه قوه و تعداد دیگری از اندیشمندان فرهنگی

کشور را به اعضای آن بیفزایند و بدین شکل ستاد انقلاب فرهنگی با

ترکیب جدید خود، تحت عنوان شورای عالی انقلاب فرهنگی فعالیت خود

را آغاز نمود.

در این نوشتار ابتدا مروری گذرا بر چگونگی شکل گیری شورای عالی

انقلاب فرهنگی خواهیم داشت و سپس به مطالبات حضرت امام

خمینی(ره) از این شورا و هم چنین مطالبات رهبر معظم انقلاب که در

حکم اخیر ایشان به اعضای جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی تبلور

یافته، خواهیم پرداخت.

نگاهی به تاریخچه شورای عالی انقلاب فرهنگی

پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی در بهمن 1357 و به دنبال آن استقرار

نظام جمهوری اسلامی به جای نظام ستمشاهی پهلوی تغییر و تحول

بنیادین در عرصه های گوناگون اجتماعی را ایجاب می کرد چراکه تحول در

نظام از طریق تحول در بنیادها و ساختارها تحقق می یابد.

در این راستا مقوله «فرهنگ» از جایگاه ویژه و پایگاه ممتازی برخوردار

است و تصور تغییر در نظام بدون تغییر در فرهنگ حاکم بر آن، تصوری

ناموجّه است. صدور پیام نوروزی امام خمینی(ره) در اول فروردین 1359

را باید نقطه عطفی در تاریخ انقلاب فرهنگی دانست ایشان در بند یازده

این پیام بر ضرورت ایجاد«انقلاب اساسی در دانشگاه های سراسر کشور

«تصفیه اساتید مرتبط با شرق و غرب» و «تبدیل دانشگاه به محیطی

سالم برای تدوین «علوم عالی اسلامی» تأکید کردند.

شورای انقلاب به دنبال ملاقات با امام(ره) در بیانیه 29/1/59 خود مقرر

کرد که دانشگاه باید از حالت ستاد عملیاتی گروه های گوناگون خارج شود

در این بیانیه، سه روز مهلت برای برچیده شدن دفاتر و تشکیلات گروه ها

در دانشگاه ها تعیین و افزوده شده بود که امتحانات دانشگاهی باید تا 14

خرداد به پایان برسد و از 15 خرداد دانشگاه ها تعطیل و هرگونه اقدام

استخدامی و مانند آن در دانشگاه متوقف گشته و نظام آموزشی کشور

براساس موازین انقلابی و اسلامی طرح ریزی شود.

پس از تعطیل رسمی دانشگاه ها، امام خمینی(ره) در 59/3/23 فرمانی

را مبنی بر تشکیل ستاد انقلاب فرهنگی صادر نمودند. در قسمتی از

فرمان ایشان آمده است: «مدتی است ضرورت انقلاب فرهنگی که امری

اسلامی است و خواست ملت مسلمان می باشد اعلام شده است و

تاکنون اقدام مؤثری انجام نشده است و ملت اسلامی و خصوصاً

دانشجویان با ایمان متعهد نگران آن هستند و نیز نگران اخلال توطئه

گران که هم اکنون گاه گاه آثارش نمایان می شود و ملت مسلمان و

پایبند به اسلام خوف آن دارند که خدای نخواسته فرصت از دست برود

و کار مثبتی انجام نگیرد و فرهنگ همان باشد که در طول مدت سلطه

رژیم فاسد کارفرمایان بی فرهنگ، این مرکز مهم اساسی را در خدمت

استعمارگران قرار داده بودند. ادامه این فاجعه که مع الاسف خواست

بعضی گروه های وابسته به اجانب است، ضربه ای مهلک به انقلاب

اسلامی و جمهوری اسلامی وارد خواهد کرد و تسامح در این امر حیاتی،

خیانتی عظیم بر اسلام و کشور اسلامی است.»

ستاد انقلاب فرهنگی طبق فرمان امام(ره) ملزم بود که در برخورد با

مسایل دانشگاهی فعالیت های خود را بر چند محور متمرکز کند: 1. تربیت

استاد و گزینش افراد شایسته برای تدریس در دانشگاه ها؛ 2. گزینش

دانشجو؛ 3. اسلامی کردن جو دانشگاه ها و تغییر برنامه های آموزشی

دانشگاه ها، به صورتی که محصول کار آن ها در خدمت مردم قرار گیرد.

بر این اساس، ستاد از صاحبنظران مختلف دعوت به همکاری نمود و در

اولین گام گروه های برنامه ریزی در رشته های پزشکی، فنی و مهندسی،

علوم پایه کشاورزی، علوم انسانی و هنر تشکیل شد.

از آنجایی که مدیریت دانشگاه ها در گذشته هماهنگ با فرهنگ اسلامی

جامعه نبود، باید تغییراتی در مدیریت دانشگاه ها به عمل می آمد، سازمان

دانشگاه ها باید دگرگون می شد و مهم تر از همه، محیط دانشگاه ها

اسلامی می شد. برای این منظور، کمیته ای در ستاد با عنوان «کمیته

اسلامی کردن دانشگاه ها»، تشکیل شد. با توجه به ناهماهنگی ضوابط

و مقررات حاکم بر دانشگاه ها با شرایط انقلابی جامعه، قسمت اعظم

فعالیت های ستاد بر اسلامی کردن دانشگاه ها و تعیین ضوابط و مقرراتی

منطبق با موازین اسلامی متمرکز شد.

در شهریور ماه سال 62 با توجه به نظر امام(ره) مبنی بر لزوم ترمیم و

تقویت ستاد و مخصوصاً حضور مسؤولین اجرایی در آن، به دنبال نامه

رئیس جمهور وقت (حضرت آیت الله خامنه ای)، امام امت در تاریخ 8/6/62

طی نامه ای به پیشنهاد رئیس جمهور مبنی بر ترمیم و تکمیل ستاد انقلاب

فرهنگی پاسخ مثبت دادند.

با بازگشایی دانشگاه ها و توسعه مراکز آموزشی و گستردگی فعالیت

ستاد انقلاب فرهنگی ضرورت تقویت این نهاد بیش از پیش احساس شد

به طوری که در 19 آذر 1363 دومین ترمیم عمده ستاد انقلاب فرهنگی

توسط حضرت امام خمینی(ره) انجام گرفت و به این ترتیب شورای عالی

انقلاب فرهنگی با ترکیبی جدید تشکیل شد. در بخشی از این فرمان آمده

است: «خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ

آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینه ها در سطح کشور

آن چنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید

زحمت کشید و با نفوذ عمیق ریشه دار غرب مبارزه کرد. اینک با تشکر از

زحمات ستاد انقلاب فرهنگی برای هرچه بارورتر شدن انقلاب در سطح

کشور، تقویت این نهاد را لازم دیدم، بدین جهت علاوه بر کلیه افراد ستاد

انقلاب فرهنگی و رؤسای محترم سه قوه، حجج اسلام آقای خامنه ای،

آقای اردبیلی و آقای رفسنجانی و هم چنین جناب حجت الاسلام آقای

مهدوی کنی و آقایان سیدکاظم اکرمی وزیر آموزش و پرورش و رضا داوری

و نصرالله پورجوادی و محمدرضا هاشمی را به آنان اضافه نمودم.»

به دنبال استفسار مورخ 29/11/63 رئیس جمهور وقت درباره اعتبار

مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، حضرت امام در تاریخ 6/12/63

پاسخ فرمودند: «ضوابط و قواعدی را که شورای محترم عالی انقلاب

فرهنگی وضع می نمایند باید ترتیب آثار داده شود.»

سومین ترمیم عمده شورای عالی انقلاب فرهنگی به سال 1375

برمیگردد. حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ

14/9/75 با صدور پیامی ضمن تعیین ترکیب جدید اعضای شورای عالی

بر اهمیت جایگاه و وظایف خطیر آن نیز تأکید نمودند، در این پیام آمده

است: «شورای عالی انقلاب فرهنگی که با تدبیر حکیمانه امام راحل

عظیم الشان به جای ستاد انقلاب فرهنگی پدید آمد، نقش فعال و مؤثری

را در عرصه های امور فرهنگی کشور به خصوص دانشگاه ها ایفا کرد و

برکات زیادی از خود به جای گذارد. اکنون با پیشرفت کشور در کار

سازندگی و گسترش دامنه نیاز به دانش و تخصص و لزوم فراگیری علوم

و فنون و پرورش محققان و نوآوران و استادان و متخصصان کارآمد، اهمیت

این بخش از مسایل فرهنگی تأکید مضاعف یافته است. توسعه دانشگاه

ها و پژوهشگاه ها و دیگر مراکز آموزش و آموزش عالی که پاسخ طبیعی

به آن نیاز است و افزایش چشمگیر کمیت دانشجویی، به نوبه خود تکالیف

تازه ای را بر عهده مسؤولان امور فرهنگی کشور می گذارد که برتر از همه

آن ها اولاً کیفیت بخشیدن به مایه های علم و تحقیق در این مراکز و ثانیاً

پرداختن به تربیت معنوی دانشجویان و هدایت فکر و عمل آنان است».

در بخشی دیگر از این پیام، با اشاره به هجوم فرهنگی همه جانبه

دشمنان به ارزش های اسلامی، فرهنگ اصیل ملی و باورهای مردم آمده

است: «همه این حقایق مهم و هشداردهنده، مسؤولان فرهنگی کشور را

به تدبیری برتر و اهتمامی بیشتر و تلاشی گسترده تر فرا می خواند و به

ویژه شورای عالی انقلاب فرهنگی را که در جهاد ملی با بی سوادی و

عقب ماندگی علمی و تبعیت فرهنگی، در حکم ستاد مرکزی و اصلی

است، به تحرک و نوآوری و همت گماری برمی انگیزد».

بدین ترتیب شورای عالی انقلاب فرهنگی وارد مرحله جدید از حیات

تشکیلاتی شد. در این مرحله شورای عالی انقلاب فرهنگی موظف گردید

در رأس فعالیتهای خود به «مدیریت فرهنگی» جامعه در عرصه های

مختلف بپردازد و با سیاستگذاری های اصولی خود زمینه را برای پیدایش

جامعه ای بهره مند از حیات طیبه الهی فراهم سازد.

 

شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 93

با حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی) در مهر ماه سال 93؛

دوره جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی آغاز به کار کرد. حضرت آیت الله

خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در آستانه ی آغاز دوره ی جدید

شورای عالی انقلاب فرهنگی، با صدور حکمی بر مدیریت راهبردی

چالش های حوزه ی فرهنگ با «استفاده کامل و کارآمد و هم افزا از

همه ی فرصت ها و ظرفیت ها»، «مهار تهدیدها و آسیب ها با نگاه

حکیمانه و معقول» و «مواجهه ی هوشمندانه با معارضه های مهاجمان

و ستیزه گران» به عنوان تکالیف اصلی شورای عالی انقلاب فرهنگی

تأکید کردند.

ایشان هم چنین 7 اولویت کاری شورای عالی انقلاب فرهنگی ازجمله

پیگیری تصمیمات و مصوبات قبلی و اجرای سریع آن ها، مواجهه ی فعال

و مبتکرانه با جبهه بندی هواداران فرهنگ انقلابی و اسلامی و معارضان

عنود آن، پیگیری جدی پیشرفت و شتاب حرکت علمی و فناوری و تحول

و نوسازی در نظام آموزشی و علمی کشور به ویژه تحول در علوم

انسانی را مشخص کردند و 3 عضو حقوقی جدید را به مجموعه اعضای

شورای عالی انقلاب فرهنگی افزودند.

 

متن حکم رهبر معظم انقلاب اسلامی به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

فلسفه وجودی شورای عالی انقلاب فرهنگی، فهم و تبیین و تثبیت و انفاذ

ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی و بازآرایی مداوم جبهه فرهنگی انقلاب

اسلامی و پایش پیشرفت های فرهنگی کشور متناسب با ظرفیت ها و

شایستگی های عظیم ایران اسلامی و انقلابی است.

مدیریت راهبردی چالش های این حوزه با «استفاده کامل و کارآمد و هم

افزا از همه فرصت ها و ظرفیت ها» و نیز«مهار تهدیدها و آسیب ها با نگاه

حکیمانه و معقول» و «مواجهه ی هوشمندانه با معارضات مهاجمان و

ستیزه گران» ازجمله تکالیف اصلی این شورا است. عرصه های کلیدی و

اساسی همچون تولید علم، سبک زندگی، آموزش و پژوهش، فرهنگ

عمومی، مهندسی فرهنگی، حوزه های مهمی هستند که ساماندهی آن

در جمهوری اسلامی به شورای عالی انقلاب فرهنگی سپرده شده است.

التزام شورای عالی انقلاب فرهنگی به نام و عنوان خود، شرط موفقیتش

در مأموریت های خطیری است که بر عهده ی آن گذاشته شده است.

با توجه به پایان یافتن دوره ای دیگر از مسؤولیت شورای عالی انقلاب

فرهنگی و در آستانه آغاز دوره ای جدید، اعضاء حقوقی و حقیقی این

شورا همچون دوره ی گذشته با اضافه شدن معاون برنامه ریزی و نظارت

راهبردی رئیس جمهور و معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده و

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی به اعضای حقوقی برای یک دوره 3 ساله

دیگر منصوب می گردند.

لازم می دانم از زحمات و تلاشهای بی وقفه و مثمرثمر رئیس و اعضاء

محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی و دبیر محترم و دبیرخانه شورا طی

این دوره قدردانی و تشکر و نکات و موارد ذیل را به عنوان اولویت های

کاری شورا در دوره جدید اعلام نمایم:

1- با وجود تلاشهای خوب شورا در پیگیری اولویت های ابلاغی در سالهای

گذشته، امروز اولویت اصلی شورا تحقق و اجرای سریع و کامل تصمیمات

و مصوبات و پیگیری آن ها تا حصول نتیجه کامل می باشد.

2- با توجه به جبهه بندی جدی میان هواداران فرهنگ انقلابی و اسلامی و

معارضان عنود با انگیزه ی آن، شورای عالی انقلاب فرهنگی باید با برخورد

فعال و مبتکرانه با این جبهه بندی آشکار فرهنگی،دلبستگان فرهنگ دینی

و انقلابی را در داخل و خارج کشور دلگرم و امیدوار و مطمئن و معارضان را

نگران و ناامید کند.

3- با توجه به رویش های معتنابه و جوشش های فراوان فعالیت های

فرهنگی در سطوح مردمی، خصوصاً جوانان مؤمن و انقلابی،دستگاه های

فرهنگی نظام و در رأس آن ها شورای عالی انقلاب فرهنگی باید نقش

حلقات مکمل و تسهیل گر و الهام بخش را در فعالیت های خودجوش و

فراگیر مردمی عرصه ی فرهنگ برای خود قائل باشند و موانع را از سر

راه آن ها کنار بزنند.

4- ارتقاء کمی و کیفی مصرف و تولید محصولات و کالاهای فرهنگی جز با

سیاستگذاری های درست و اقدام پیگیر و مستمر و به صحنه آوردن

همه ی ظرفیت های ملی این عرصه، ممکن نخواهد شد. بازمهندسی

ساختار فعالیت ها و مدیریت های فرهنگی با چنین رویکردی لازمه ی

موفقیت در این آوردگاه تاریخی فرهنگی است. شورای عالی باید بتواند

همه ظرفیت های نرم افزاری و سخت افزاری و منابع انسانی حوزه

فرهنگ را متناسب با شرایط پیش گفته، بازآرایی و هم افزا کند.

5- پیگیری جدی پیشرفت و شتاب حرکت علمی و فناوری کشور یکی از

اساسی ترین اولویت های کشور است که شورای عالی انقلاب فرهنگی

در آن نقش جدی دارد. بحمدالله با تصویب و ابلاغ نقشه جامع علمی کشور

حوزه علم و فناوری نقشه راه خود را یافته، ستاد راهبری نقشه جامع

علمی تشکیل شده؛ و حرکت در آن مسیر آغاز گردید و تاکنون آثار و

دستاوردهای خوبی هم در پی داشته است، لازم است این مسیر با جدیت

و اهتمام بیشتری به ویژه از سوی مسؤولان در قوای سه گانه و خصوصاً

دولت محترم دنبال شود. شتاب رشد علمی کشور نباید به هیچ بهانه ای

حتی اندکی کاهش یابد، بلکه باید روز به روز بر آن افزوده شود و شورا نیز

نقش خود را در نظارت و پایش و راهبری آن به طور جدی و فعال ایفا نماید.

6- مهندسی فرهنگی و موضوع تحول و نوسازی در نظام آموزشی و

علمی کشور اعم از آموزش عالی و آموزش و پرورش و نیز تحول در علوم

انسانی که در دوره های گذشته نیز مورد تأکید بوده است، هنوز به

سرانجام مطلوب نرسیده است، به تعویق افتادن این امور خسارت بزرگی

متوجه انقلاب اسلامی خواهد کرد، لذا باید این امور جدی تر گرفته شده

و با یک بازنگری و برنامه ریزی جدید طی مدت زمان معقول و ممکن به

سرانجام خود برسد.

7- تشکیل منظم و به موقع جلسات شورای عالی و حضور فعال و با

مطالعه و سازنده اعضاء به ویژه رؤسای محترم قوا در جلسات و مباحث

شورا و صرف وقت و همت کافی توسط همه اعضاء به ویژه اعضاء

حقیقی مورد تأکید می باشد.

توفیقات همه ی حضرات را از خداوند متعال مسألت می کنم.

سیّد علی خامنه ای - 27 مهر1393

 

جایگاه فرهنگ از نگاه سکاندار نظام اسلامی

همزمان با صدور این حکم، مباحث مختلفی در میان نخبگان حوزوی و

دانشگاهی و هم چنین رسانه ها درباره ارزیابی عملکرد این شورا و چشم

انداز آینده آن به ویژه با مروری بر هفت اولویت تعیین شده در حکم رهبر

فرزانه انقلاب کلید خورده است.

کم تر انسان منصفی است که بتواند از میان تمام رهبران سیاسی جهان

فردی را نام ببرد که به اندازه رهبر جمهوری اسلامی ایران در باب فرهنگ

و اهتمام به آن تأکید داشته باشد. برای افرادی که بیانات ایشان را در

حوزه های گوناگون رصد می کنند نکته برجسته تر این است که در میان

سه موضوع کلان سیاست و اقتصاد و فرهنگ، کم تر شاهد دغدغه مندی

همراه با نگرانی عالی ترین مقام نظام در دو موضوع سیاست و اقتصاد

بوده ایم و حتی زمانی که بزرگ ترین دشمنان این ملت تهدید به تهاجم

نظامی یا بزرگ ترین تحریم های اقتصادی کرده اند، لبخند و امید و پیروزی

را در چشمان ایشان دیده ایم اما بارها شاهد نگرانی و هشدارهای

دلسوزانه ایشان در باب فرهنگ بوده ایم و این برای همه کسانی که دل

در گرو فرهنگ داشته اند هم مایه دلگرمی و هم مسؤولیت آفرین بوده

است.

انقلاب اسلامی ایران یک تهاجم گسترده به مهم ترین ارزش ها و اصول

مادی گرایی و سکولاریسم و در یک کلام غرب و شرق بود که سالیانی

است از برکت این سیلی محکم پیش رو تحولات انسانی است و تمام

تلاش غرب و شرق که دنیا را از منظر اقتصاد و سیاست می نگریستند

برای پاسخ دادن به این تهاجم بزرگ بوده است. اینک چند سالی است که

غرب و شرق به این آگاهی رسیده که تنها ابزار مقابله با قدرت تهاجمی

ایران، سلاح فرهنگی است که دست برتر در این مبارزه را به ایران داده

است.

در واقع اگر تاریخ مبارزه سی ساله ملت ایران با غرب و شرق را مرور کنیم

باید اذعان کنیم که نبرد حقیقی تازه چند سالی است آغاز شده و جنگ

نظامی و اقتصادی روش های انحرافی و دام ملت ایران برای شکست

دشمنان بوده است.آن چه ما را در این جنگ جدید امیدوار می سازد سابقه

طولانی و تجربه عظیم تمدنی ملت ایران است که در برابر تهاجم قرون

مختلف وحشیان شرق و غرب از اسکندر تا چنگیز باز هم دست برتر را

داشته و پس از اندکی ایشان را رام خویش ساخته اند و البته نگرانی و

دغدغه مندی آن نیز حاصل پیچیدگی هایی است که از فناوری های نو

فرهنگی و پیاده نظام نفوذی و گاه سربازان ناآگاه به رزم فرهنگی در

جبهه خودی به بار می آید.

 

دغدغه ای که خواب را از چشمان رهبری ربوده

پیش از ورود به بحث، جهت آشنایی بیشتر با دیدگاه های رهبر معظم

انقلاب درباره جایگاه فرهنگ در نظام اسلامی، مروری بر برخی فرمایشات

ایشان خواهیم داشت. ایشان در سال 1373 در دیدار با هنرمندان و

مسؤولان فرهنگی کشور چنین فرموده اند:

«و اما در عرصه ی فرهنگ، بنده به معنای واقعیِ کلمه، احساس نگرانی

می کنم و حقیقتاً دغدغه دارم. این دغدغه از آن دغدغه هایی است که

آدمی به خاطر آن، گاهی ممکن است نصفِ شب هم از خواب بیدار شود

و به درگاه پروردگار تضرّع کند. من چنین دغدغه ای دارم.البته در سخنرانی

ها، از این دغدغه با مردم نخواهم گفت؛ اما نمی شود که به شما نگویم.

شما خودتان دست اندرکاران مسائل فرهنگی هستید و باید از این

دغدغه ی من خبر داشته باشید.خودِ من هم آدمی بی اطّلاع از مسائل

فرهنگی نیستم؛ همان طور که از مسائل کشور نیز هیچگاه بی خبر

نبوده ام. لذاست که حقیقتاً در باب فرهنگ، احساس نگرانیِ عمیقی

دارم.

البته در اثر تربیت های اولیّه ی اسلامی، احساس مبارکی در ما به وجود

آمده بود. بعد هم خدای متعال منّت گذاشت و کسی مثل امام را بر ما

گماشت و ایشان با وجود و حرکت خود، آن احساس را که احساس امید به

آینده است، در ما تقویت کرد. من خدا را شاکرم که حتّی برای یک لحظه

هم، امید خود را در همین عرصه ی پر دغدغه از دست نداده ام. اگر تلاشی

می کنم، حرفی بر زبان می آورم و دست به اقدامی می زنم، همه ناشی

از آن امید است. ان شاءالله و به فضل پروردگار، روزبه روز هم به این تلاش

و اقدام و حرکت خواهم افزود. کمااین که چون امیدوارم، از اوّل انقلاب تا

امروز هم، در این روند، روزبه روز تلاش و حرکت خود را بیشتر کرده ام.»

ایشان هم چنین در دیداری که با هیأت دولت یازدهم، امسال و در ماه

مبارک رمضان داشتند، به صراحت فرمودند: «بنده در مسائل مختلف به

توصیه های عمومی به دولت اکتفا می کنم. رئیس جمهور محبت دارند و

گزارش می دهند و سؤال می کنند اما دخالت نمی کنیم که این کار را

بکنید یا نکنید.

اما مسأله فرهنگ این جوری نیست. در این مسأله بنده دخالت می کنم.

فرهنگ جزو کارهایی نیست که در اختیار دولت باشد و سلیقه ای عمل

کند. این مربوط به مسائل نظام است و باید سیاست نظام اعمال شود. در

فرهنگ به راحتی اشتباهات قابل برگشت و جبران نیست. مثال فرهنگ

مثل کمربندی است که اگر باز شد نظام و انتظام فکری و هویت جامعه به

هم خواهد ریخت و اثرش طولانی مدت است. به خاطر همین در طول

سال ها هر دولتی آمدند و هرجا نکته اختلافی پیدا کردیم، سر قضیه

فرهنگ بوده است. با هر سه دولت سر قضیه فرهنگ اختلاف پیدا کردیم و

سر مسأله دیگری اختلاف نداشتیم.»

ایشان در سال 1392 هم در دیدار اعضای مجلس از نگرانی شان در باب

فرهنگ می گویند و می فرمایند: «بنده نگران مسأله فرهنگ هستم.

امیدوارم که مسؤولین فرهنگی توجه داشته باشند که چه می کنند. با

مسائل فرهنگی شوخی نمی شود کرد، بی ملاحظگی نمی شود کرد؛اگر

چنان چه یک رخنه ی فرهنگی به وجود آمد، مثل رخنه های اقتصادی

نیست که بشود آن را جمع کرد، پول جمع کرد یا سبد کالا داد یا یارانه ی

نقدی داد؛ این جوری نیست، به این آسانی دیگر قابل ترمیم نخواهد بود،

مشکلات زیادی دارد.»

 

شناخت جایگاه حاکمیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی

شورای عالی انقلاب فرهنگی در کنار شورای عالی امنیت ملی، دارای

جایگاه حاکمیتی در نظام اسلامی است. در این دو شورا، نمایندگان قوای

سه گانه حضور دارند و فراتر از دولت ها و یا جریان های سیاسی، درباره

فرهنگ و امنیت کشور تصمیم های کلان گرفته می شود.

اساسا جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی، جایگاهی است که فراتر از

تحولات اجرایی کشور، تصمیم سازی و سیاست گذاری می کند و این

نقطه قوت برجسته ای در جایگاه و عملکرد شورای عالی انقلاب فرهنگی

محسوب می شود. به جهت این که ممکن است دولت ها به هر حال

بستگی به شرایط روز و تحت تأثیر عوامل زودگذر برخی از جهت گیری ها

را دنبال کنند اما ترکیب شورای عالی انقلاب فرهنگی و جایگاه آن اقتضاء

می کند که مستقل از این فراز و نشیب ها و با نگاه بلندمدت و ژرف نگر

نسبت به مقوله فرهنگ را دنبال کند. به همین جهت تغییراتی که در

دولت ها ایجاد می شود اگرچه در واقعیت امر بی تأثیر بر اولویت هایی که

در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح می شود، نیست به جهت این که

رئیس دولت، رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی است ولی به خاطر

ترکیب شورای عالی انقلاب فرهنگی و روندی که این شورا دارد، کمتر مثل

عرصه های اجرایی و اقتصادی و سیاسی تحتت تأثیر جهت گیری های

دولت ها قرار می گیرد.

در مقابل مسیر درست فرهنگی انقلاب اسلامی و مبانی و ارزشها و

اصولی که گفتمان انقلاب اسلامی در عرصه فرهنگی اقتضاء می کند،

همیشه جریانهای فکری متفاوتی بوده اند که در مقابل این اصول و مبانی

قرار داشتند که ازجمله مهم ترین آن ها گرایش های غرب گرا و دیدگاه

های سکولاریستی نسبت به فرهنگ است که امر جدیدی نیست.

خوشبختانه این دیدگاه در شورای عالی انقلاب فرهنگی جایگاهی ندارد

به خاطر این که اصول سیاستهایی که بر روند کار شورای عالی انقلاب

فرهنگی حاکم است، مانع نفوذ صاحبان این دیدگاه ها خواهد بود و افراد

شورای عالی انقلاب فرهنگی در دوره های مختلف هم در برابر جریان ها

ایستادگی می کردند به خصوص امروز که نقشه مهندسی فرهنگی

کشور تصویب شده و در بحثهای مبانی و اصول و ارزشهایی که در این

سند مطرح شده به صراحت چارچوبهای انقلاب اسلامی مشخص شده

است.

بنابر این، جایی برای این نگرانی وجود ندارد ولی آن چیزی که مهم است،

این است که به هر حال انتظار ما همیشه باید این باشد که دوره های

مختلف شورای عالی انقلاب فرهنگی نسبت به دوره قبل کارآمدتر و

توانمندتر در عرصه فرهنگی حضور پیدا کند. اگرچه نگران نیستیم که در

دوره مدیریت دولت یازدهم بر شورای عالی انقلاب فرهنگی و رئیس

جمهور جدید اتفاق منفی بیافتد ولی این کافی نیست. در واقع انتظار این

است که جهشی در روند تأثیرگذاری شورای عالی انقلاب فرهنگی رخ

دهد و واقعا سازوکارهای عملی و طرحهای اجرایی که برای تحقق نقشه

مهندسی فرهنگی کشور لازم است آماده شود و همه دستگاه های

فرهنگی دولتی به خصوص در جهت اجرای این نقشه بسیج شوند و

همسو حرکت کنند.

در این بین اشاره به نتایج یکی از تحقیقات دبیرخانه شورای عالی انقلاب

فرهنگی خالی از لطف نیست. در بخشی از تحقیق سنجش تطبیقی

مصوبات شورا با وظایف آن که توسط هیئت بازرسی دبیرخانه شورا تهیه

شده، آمده است: «در سال های اخیر 38درصد مصوبات شورای انقلاب

فرهنگی منطبق با وظایف این شورا بوده است و 62درصد آن ها هیچ

ارتباطی با وظایف رسمی شورا نداشته است!»

منبع:تسنیم

نظرات شما عزیزان: